Page 29 - 5-sinif-bursluluk-konu

236 Fen Bilimleri

z Cisme uygulanan kuvvet cisimler üzerinde her z Bazı cisimler esnek olmadıkları için uygulanan kuvvet
zaman bir etkiye sahip değildir. sonucu şekillerinde değişiklikler olmayabiliyor. Ya da
z Yani uygulanan kuvvetler ile cisimler her zaman uygulanan kuvvet kaldırıldığında tekrar eski haline gel-
hareket etmeyebilir veya şekil değiştirmeyebilir. meyebilir.

z Bir cisme uygulanan kuvvet belli büyüklükte olmalı z Dinamometrelerde kullanılan esnek cisim ise yaydır.
ki cisim hareket edebilsin. z Dinamometre ile bir cismin kuvveti ölçülmeye çalışıl-
Dinamometre: Kuvvet Ölçer dığında yay gerilir ve denge konumuna geldiğinde dış
kısımdaki değer okunarak uygulanan kuvvet ölçülür.
z Cisimlere uygulanan Elle tutulan
kuvvetin büyüklüğünü kulp kısmı z Bu konuda yaptığı çalışmalarla kuvveti bulan ünlü İngi-
ölçmeye yarayan araç- liz bilim insanı Isaac Newton (Ayzek Nivtın) kuvvetin
lara dinamometre denir. Sarmal yay birimine kendi adını vermiştir.
Silindir yapılı
z Dinamometreler günlük dış kısım Gösterge
yaşamda yaygın olarak
el kantarı olarak bilinir.
10
z El kantarı ile bazı madde-
lerin ağırlıklarını ölçeriz.

z Aslında ölçülen birim bilimsel olarak Newton olarak
ifade edilir. 10 N
z Dinamometrelerin yapısını inceleyecek olursak çok z 10 N ağırlığındaki bir cismi dinamometre ile ölçtüğü-
basit bir düzeneğe sahip olduğunu görürüz. müzde siyah nokta cismin ağırlığını ya da kuvvetini
gösterir.
I z Dinamometrelere asılan cisim bir kuvvet uygular
ve bu durumda dinamometre içerisindeki yay geri-
lir. Gerilen yayın boyu uzar. Bu da dinamometrenin
II
Kuvvet üzerinde uzama miktarını gösteren değer olur.
z Son durumda bu değer okunarak cismin dinamo-
III
metreye uygulanmış olduğu kuvveti bulmuş oluruz.
z Dinamometrelerdeki en önemli madde sarmal yaydır. Ŗ NO

z Yaylar esnek cisimlerdir. Çünkü esnek cisimlerin özel- Cismin dinamometreye uyguladığı bu kuvvet aslında
liği üzerine bir kuvvet uygulandığında şeklini değişti- yer çekimi kuvvetinin etkisiyle cismin ağırlığına eşittir.
rirken, kuvvet ortadan kalktığında tekrar eski haline
dönmesidir. z Çağımızda kullanılan teknoloji ile farklı türden dina-
mometreler oluşturulmuştur
I z İstersek bizlerde esnek cisimler kullanarak kendi
dinamometremizi oluşturabiliriz.
II
Çekme Kuvveti Dinamometre Çeşitleri
III

z Yukarıda görüldüğü gibi bir esnek cisim olan yaya
kuvvet uygulandığında şekli değişir. Fakat uygulanan
kuvvet ortadan kalktığında yay eski haline geri döner. Yaygın Analog Dijital
Kullanılan
z Kuvvetlerin bir itme ya da çekme etkisi olduğunu söy-
lemiştik.
z Cisme çekme kuvveti uyguladığımızda şekli deği-
şen cismimiz çekme kuvvetinin ortadan kalkmasıyla
tekrar eski halini alır. Fakat her cisim esnek değildir. Kalın Yay İnce Yay

DATA YAYINLARI