Page 30 - 5-sinif-bursluluk-konu

Fen Bilimleri 249

z Maddenin hâl değişimini bir tabloda kısaca özetle- z Katı hâlde bulunan dondurmanın sıvı hâle geçip
yecek olursak; akışkan olmasının sebebi erime olayının başlama-
Süblimleşme sıdır.

z Bu ve benzeri olaylar erime olayı sonucunda oluşur.
Erime Buharlaşma
z Erime ve donma olayları birbirinin tersi olaylardır.
Donma Yoğuşma z Bir madde erirken şeklini değiştirdiği gibi donarken
tekrar eski şekline dönüşebilir.
Kırağılaşma

z Hâl değişimi olaylarını sırasıyla inceleyecek olursak; Erime
1- Erime ve Donma Olayı

z Bir maddenin ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geç- Donma
mesine erime, sıvı hâlden katı hâle geçmesine ise
donma denildiğini öğrenmiştik. z Yukarıda suyun donması ya da buzun erimesi gibi
olaylar verilmiştir.
z Günlük yaşantımızda erime olayları sayesinde mad-
delere şekil vermek işimizi oldukça kolaylaştırır. z Maddeler ısı alarak ya da ısı vererek hâl değiştirir.

z Katı hâlde bulunan bir demirin, altının ya da gümü- z Bir maddenin hâl değişimi sırasında sıcaklığı sabit
şün süs eşyası olarak kullanılmasında verilen çok kalır yani sadece ısı alışverişi olur. Bu durumda
güzel görünümler bu katı maddelerin eritilmesi suyun erime ve donma olayının olması için suyun
o
işlemi sonucu sıvı hâle getirilip şekil verdikten sonra sıcaklığının 0 C’de olması gerekir.
tekrar donması ile gerçekleşir. Yani bir altından z Buz erimesi için sıcaklığın 0 C’de, suyun donması
o
küpe, yüzük ya da bilezik oluşturulurken altın önce için sıcaklığın yine 0 C de olması gerekir. Çünkü
o
eritilir daha sonra şekil verilir. sınır sıcaklığı 0 C’dir. Maddeler erime ve donma
o
z En son işlemde sıvı hâlinde kalıplara dökülerek altın olayında sınır olan sıcaklığa ulaşmak için ısı alır ya
dondurulur ve katı hâle geçirilerek şekil verilmiş olu- da ısı verir. Bu olayı bir deneyle gözlemlersek;
nur.
-5 0 20 °C

Demir Demir Sehpa
z Aynı zamanda mutfakta kullanılan cam ve cam
ürünleri de yine eritilerek şekil verilip elde edilebilir. I II III

o
s -5 C’de buz parçaları ısıtılıyor. (I)
o
s Buzun sıcaklığı 0 C olmaya başladığında sıcak-
lık sabit kalıyor. Çünkü buz suya dönüşüyor. Yani
Camın Camın Şekil- erime olayı oluyor. (II)
Cam
Eritilmesi lendirilmesi s Buz tamamen sıvıya dönüşüyor. Sıcaklık yavaş
yavaş artmaya başlıyor. (III)
z Yaz aylarında rahatlamak ve serinlemek amacıyla
z Bu olayın tersi durumu ise donma olayı olarak ger-
yediğimiz dondurma bir süre sonra elimizdeki külah-
tan akmaya başlar. çekleşir.

DATA YAYINLARI