Page 12 - 2024 5. SINIF BURSLULUK SINAVI KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINEVİ -
P. 12

METİN TÜRLERİ (HABER METNİ - HİKÂYE)                                             TÜRKÇE

                                                    METİN TÜRLERİ

        •  Metinler yazılış amaçları bakımından bilgilendirici, hikâye edici ve şiir olmak üzere alt başlıklarda incelenir. Bil-
           gilendirici metinlerle hikâye edici metinler hem ele aldıkları konu bakımından hem de konuyu işleyişleri bakımından
         EDİTÖR YAYINLARI
           büyük farklılıklar gösterir.

                         Bilgilendirici Metinler                              Hikâye Edici Metinler
         •  Bilgi vermek, ikna etmek, açıklama yapmak, düşünceleri  •  Hikâye edici metinler; insanlarda estetik zevk uyan-
            değiştirmek ve tanımlamak amacıyla yazılan metinlerdir.  dırmak amacıyla sanatsal özellikler ön plana alınarak
              »  Bu yazılarda amaç öğreticiliktir.                yazılan metinlerdir.
              »  Kısa, yalın ve anlaşılır cümleler kullanılır.       »  İnsanların duygu, düşünce ve hayal dünyasını ge-
              »  Sözcükler temel anlamlarıyla kullanılır.            liştirir.
              »  Metinlerdeki anlam, okuyucusuna göre değişkenlik     »  Sanatsal, yani süslü bir dil kullanılır.
               göstermez.                                            »  Sözcükler genellikle mecaz anlamlarıyla kullanılır.
              »  Yazar, eserine kendi kişiliğini katmaz.             »  Bu metinler kurmaca (tasarlanmış) metinlerdir.
              »  Nesnel anlatım hâkimdir.                            »  Öznel anlatım hâkimdir.
              »  Haber metinleri bilgilendirici metinlerdendir.      »  Hikâye, fabl ve masal öyküleyici metinlerdendir.


        HABER METNİ (HABER YAZISI)                            HİKÂYE

        •  Toplum gündemini meşgul eden olaylar ve durumlar-  •  Yaşanmış veya yaşanması mümkün olayların yer, za-
           la ilgili gelişmeleri dile getiren gazete veya dergilerde   man ve kişilere bağlı olarak belirli bir plana göre anla-
           yayımlanan yazılara haber metni (haber yazısı) denir.  tıldığı düzyazı türüne hikâye denir.
        •  Haber yazılarında “5N 1K Yöntemi” kullanılır.            »  Hikâyeler olay, kişi, zaman ve mekân (yer) olmak
                                                                    üzere dört unsurdan meydana gelir.
         5N 1K Yöntemi: 5N 1K; bir cümlenin, paragrafın ya da       »  Hikâyelerin temelinde olaylar vardır. Ve bu olaylar
         metnin tamamının daha iyi anlaşılması için kullanılan bir   karmaşık değildir.
         yöntemdir. 5N 1K soruları şunlardır: “Ne?”, “Nerede?”,     »  Olayı yaşayan kişi sayısı sınırlıdır.
         “Ne zaman?”, “Nasıl?”, “Niçin?”, “Kim?”.                   »  Hikâyede yer unsuruna detaylı bir şekilde yer ve-
                                                                    rilmez.
                                                                    »  Olaylar, hikâyelerde kısa bir zaman diliminde ge-
        Örnek:                                                      çer.
              › Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 21.15’teki basın top-    »  Hikayeler serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden
              lantısında merakla beklenen sonuçları açıklamak
              için kameraların karşısına geçip, “Salgınla müca-     oluşur.
              deleyi birlikte kazanacağız. Vatandaşlar Covid-19   Örnek:
              aşısına ilişkin durumu e-Nabız hesabından veya        › Demirci Hasan bir öğleüzeri çalışıyordu. Demirci
              2023’e kısa bir mesaj göndererek öğrenebilecek.”      Hasan çalışarak şarkı söylüyordu. Öyle yürekten,
              dedi.                                                 öyle neşeli şarkı söylüyordu ki bütün köy halkı onun
                                                                    şarkılarını dinliyordu. Demirci Hasan çalışarak şar-

        Metnin 5N 1K sorularına verdiği cevaplar:                   kı söylerken dışarıdan nal sesleri geldi. Sırmalar
              »  Kim? → Sağlık Bakanı Fahrettin Koca                giyinmiş bir atlı demirhanenin kapısı önünde atını
                                                                    durdurdu.
              »  Nasıl? → Kameraların karşısına geçip
              »  Ne zaman? → 21.15
                                                              Olay: Demirci Hasan’ın şarkı söyleyerek demir dövdüğü
              »  Nerede? → Basın toplantısında                bir sırada atı köpükler içinde olan bir atlının demirhanenin
              »  Niçin? → Merak edilen soruları cevaplamak için  önünde durması.
              »  Ne? → “Salgınla mücadeleyi birlikte kazanacağız.   Kişi(ler): Demirci Hasan ve atlı
              Vatandaşlar Covid-19 aşısına ilişkin durumu e-Na-
              bız hesabından veya 2023’e kısa bir mesaj gönde-  Yer: Demirhane
              rerek öğrenebilecek.”                           Zaman: Bir öğleüzeri

          46
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17