Page 30 - 2024 5. SINIF BURSLULUK SINAVI KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINEVİ -

KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ FEN BİLİMLERİ

KUVVET NEDİR?

• Kuvvet; Dinamometrenin tutulduğu yer
» Duran bir cismi hareket ettirebilir. 0
parçalarını çekmesi (elektrik kuvvet) temas gerek-YAYINLARI
» Hareket eden bir cismi durdurabilir. 10
20
» Hareket eden bir cismin yönünü değiştirebilir. 30 Uzayabilen sarmal yay
» Cisimlerin şekillerini değiştirebilir. 40
50
» Hareket eden bir cismi yavaşlatabilir.
Cismin asıldığı yer
• Cisimler arasında fiziksel temas sonucu ortaya çıkan
kuvvetlere temas gerektiren kuvvetler denir. Cisim
Örnek: Masanın üstündeki bir kitabı elimizle itmek veya
çekmek, • Dinamometre ile ölçülen kuvvetin birimi Newton’dur.
› Bayrağın direkte dalgalanması için rüzgârla temas et- Kısaca “N” harfi ile gösterilir.
mesi gerekir.
• Yaya aşırı büyük bir kuvvet uygulandığında yay sar-
malı bozulur ve tekrar eski haline gelmez. Bu durumda
yaylara uygulanan kuvvetler ortadan kalktığında yaylar
eski hâline dönemez.

Rüzgar kuvveti Sürtünme kuvveti Kaldırma kuvveti İnce yay

• Fiziksel temas olmaksızın cisimleri hareket ettirebilen
kuvvetlere temas gerektirmeyen kuvvetler denir.
Bozulan yay
Örnek: Mıknatısın iğneleri çekmesi,
EDİTÖR
› Elimizdeki bir topu bıraktığımızda yere düşmesi
(yer çekimi kuvveti) • Dinamometrelerin esneklik özelliğinin bozulmaması
› Yün kazağa sürtülen plastik bir tarağın küçük kağıt için dinamometrenin üzerinde ölçebileceği en büyük
kuvvet belirtilir.
tirmeyen kuvvetlerdir.
• Dinamometrelerin ölçebileceği kuvvet değeri kullanı-
lan yayın cinsine, kalınlığına, boyuna bağlıdır.
• İnce ve kalın yaylı dinamometrelerin ölçüm aralıkları
farklıdır.
• Büyük kuvvetleri ölçerken kalın yaylı, hassas ölçümlerde
ise kolay esneyebilen ince yaylı dinamometreler kullanılır.

Yerçekimi kuvveti Elektriksel kuvvet Manyetik kuvvet
• Cisimlere uygulanan kuvvetin büyüklüğünü ölçmeye Sık Sorulan Sorular - Az Verilen Cevaplar
yarayan araçlara dinamometre denir. Kar tanelerinin yere düşmesi hangi kuvvettin
• Dinamometre günlük hayatta yaylı kantar olarak bilinir. Soru: etkisi ile gerçekleşir?
• Dinamometrelerde sarmal esnek yay kullanılır. Yer çekimi kuvveti (temas gerektirmeyen kuv-
• Dinamometrelerde uygulanan kuvvet yayın uzamasına Cevap: vet) ile kar taneleri yere düşer.
neden olur. Kağıdın buruşturulması kuvvetin hangi etkisi
• Kuvvet ne kadar fazla ise yaydaki uzama miktarı da o Soru: ile ilgilidir?
kadar fazla olur. Kağıdın buruşturulması kuvvetin şekil değişti-
Cevap:
• Dinamometrelerde kullanılan esnek cisimlerin belirli bir rici etkisi ile ilgilidir.
esneme sınırı vardır. Rakipten gelen tenis topuna raketle vurulması
Soru:
• Kalın yayların esneme sınırı ince yaylardan fazladır. kuvvetin hangi özelliği ile ilgilidir?
• Dinamometrelerde ölçüm yapmak için eşit bölmelendi- Cevap: Rakipten gelen tenis topuna raketle vurulması
rilmiş ölçüm çubuğu veya gösterge bulunur. kuvvetin yön değiştirme etkisi ile ilgilidir.

137