Page 42 - 8_vip_fen_konu

138 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ
KARBON DÖNGÜSÜ
c Canlıların yapısında bulunan en önemli maddelerden birisi karbondur.
c Karbon, karbonhid- Hava Fosil yakıtların
Bitkiler
rat, yağ, protein gibi havadan kar- Canlılar solunum yanması sonucu
besinlerin yapısında bondioksit sonucu havaya kar- havaya karbon
bondioksit verirler.
içeren gazlar
bulunur. alarak besin Ayrıştıcıların açığa verilir.
üretir.
c Canlıların yapısında- çıkardığı karbondiok- Fosil
yakıt
ki karbonun kaynağı sit, havaya verilir. kullanan
araçlar
atmosferdeki karbon-
EDİTÖR YAYINEVİ
dioksit gazıdır. Canlılar Canlılar ölünce ya- Fosil yakıt-
lar enerji
c Bitkiler, atmosferden pılarındaki karbon, üretiminde
kullanılır.
toprağa geçer
sürekli karbondioksit Ayrıştırıcılar
alıp fotosentez olayı
ile karbon elementini
besinlerin yapısına katar.
c Canlılar yediği besindeki karbon elementini kendi kimyasal yapılarına katarlar.
c Bitkiler, hayvanlar ve ayrıştırıcılar oksijenli solunum sonucu oluşturdukları karbondioksiti
atmosfere verir. Ayrıca fosil yakıtların (kömür, petrol vb.) yanması sonucu oluşan kar-
bondioksit de atmosfere verilir.
c Ayrıştırıcılar, canlıların yapısındaki karbonu, karbondioksit şeklinde atmosfere verirler.
c Bu yollarla atmosfere karışan karbondioksit yeniden bitkiler tarafından fotosentezde kul-
lanılır.
c Son yıllarda fosil yakıtların fazla tüketilmesi atmosferde karbondioksit miktarının artması-
na ve bunun sonucunda sera etkisi ile yeryüzünün ısınmasına neden olmaktadır (küresel
ısınma).
AZOT DÖNGÜSÜ
c Canlı vücudundaki protein, vita-
min, DNA ve ATP gibi molekül-
lerin yapısında azot bulunur.
c Doğadaki azotun kaynağı at-
mosferde %78 oranında bulu-
nan azot gazıdır.
c İnsanlar da dahil olmak üzere
canlıların büyük çoğunluğu at-
mosferdeki azottan faydalana-
maz.
c Havadaki serbest azottan sa-
dece azot bakterileri gibi bazı Azot
bağlayıcı
mikroorganizmalar faydalana- bakteriler
bilir. Toprakta bulunan bu azot Azot bağlayıcı Azot bağlayıcı
bakterileri atmosferdeki azotu bakteriler bakteriler
bağlar, azotlu bileşikler üretir ve
bir kısmını da bitkiye verir. Böylece atmosferdeki azot besin zinciri yoluyla canlıların
kullanımına sunulur.