Page 49 - 8_vip_turkce_konu

ANLATIM BOZUKLUKLARI 11. BÖLÜM 129

Kazanım: Metindeki anlatım bozukluklarını belirler. Yazdıklarını düzenler.

ANLATIM BOZUKLUKLARI
✶ Duygu ve düşüncelerimizi aktarırken kurduğumuz cümlelerin açık ve anlaşılır olması,
gereksiz unsurlar taşımaması, çelişkili anlatımlardan uzak olması ve dil bilgisi açısın-
EDİTÖR YAYINEVİ
dan doğru olması gerekir. Cümlelerimiz bu özellikleri taşımadığında, anlatım bakımın-
dan bozuk olur; iletişim tam olarak gerçekleşmez.

✶ Anlatım bozuklukları anlamsal (anlama dayalı) ve dil bilgisi yönünden (yapıya dayalı)
bozukluklar olmak üzere iki temel başlıkta incelenebilir.

DİL BİLGİSİ YÖNÜNDEN ANLATIM BOZUKLUKLARI
ÖZNE-YÜKLEM UYUMSUZLUĞU

✶ Özne-yüklem uyumsuzluğu; kişi bakımından, tekillik-çoğulluk bakımından ve özne ek-
sikliği bakımından olmak üzere üç grupta incelenir:

KİŞİ BAKIMINDAN UYUMSUZLUK
✶ İyi bir cümlede özne ve yüklem arasında kişi bakımından uyum olmalıdır. Öznenin yan-
sıttığı şahısla (birinci tekil, ikinci tekil, üçüncü çoğul gibi) yüklemde bulunan şahıs eki
birbirini tamamlamalıdır.

Örnek cümle Anlatım bozukluğunun nedeni

“Ben ve Ayhan” kişileri “biz” öznesini oluştur-
Ben ve Ayhan buraya daha önce gel-
mişti. duğuna göre yüklem de “gelmiştik” olmalıdır.
(Ben ve Ayhan buraya daha önce gelmiştik.)

“Sen ve kardeşin” kişileri “siz” öznesini oluş-
turduğuna göre yüklem de “bitirmelisiniz” ol-
Sen ve kardeşin bu ödevi bitirmeli.
malıdır. (Sen ve kardeşin bu ödevi bitirmelisi-
niz.)

TEKİLLİK-ÇOĞULLUK BAKIMINDAN UYUMSUZLUK
✶ Özne ile yüklem arasında belli bir uyum söz konusudur. Özne insan ve çoğul ise yüklem
tekil ya da çoğul olabilir. Ancak insan dışındaki varlıkların (hayvan, bitki, kavramlar…)
çoğul şekilleri özne olduğunda yüklem daima tekil olur.