Page 13 - 9-sinif-edebiyat-odn
P. 13

HİKÂYE                                                     31
          F   Ad tamlamaları “tamlayan” ve “tamlanan” olmak üzere iki unsurdan oluşur. Tamlayan
             birinci sözcük, tamlanan ise ikinci sözcüktür. Ad tamlamalarının tamlayanında ilgi (-ın,
             -nın), tamlananında ise iyelik eki (-ı) vardır. Tamlamanın türüne göre bazı durumlarda
             tamlayan eki kullanılmayabilir.
          F   Kapının sesi, gecenin karanlığı, okul yolu...
          Ad tamlamaları tamlayan ve tamlanan ilişkisine göre üçe ayrılır.

                     1. Belirtili Ad Tamlaması
             EDİTÖR YAYINEVİ

          F   Tamlayanın ilgi (-ın/-in/-un/-ün), tamlananın iyelik (-ı/-i/-u/-ü) eki aldığı tamlamalardır.
             Her iki unsuru da ek alarak oluşturulan bu tür tamlamalarda tamlayan ve tamlanan
             arasında aitlik ilgisi vardır. Tamlananda kullanılan iyelik eki bu unsurun neye - kime
             ait olduğunu ifade eder.

          F   Yazarın evi bir zamanlar bu sokaktaymış.
          F   Bilgisayarın hafızası dolmuştu.

          F   Duvarın üstü yabani otlarla kaplıydı.
          F   Evin odaları çok geniş olunca insan ferahlıyordu.

          F   Sınıfın kapısı uzun süre kapalı kalmıştı.

          F   Bu konuda çocuklarının fikrini önemsiyordu.
          BELIRTILI AD TAMLAMASIYLA ILGILI ÖZEL DURUMLAR:

          ❍  Belirtili ad tamlamalarında bir tamlayan birden fazla tamlanana bağlanabileceği gibi bir
            tamlanan da birden fazla tamlayana bağlanabilir.

          F   “Evin bahçesi, odaları, mutfağı o kadar geniş ki...”

          F   “Evin ve okulun bahçesi yemyeşildi.”
          ❍  Bazı tamlamalarda tamlayan düşüp sadece tamlanan söylenebilir. Bu tür tamlamalarda

            “iyelik ekleri” tamlayan hakkında ipuçları verir. Bu tür tamlamalara tamlayanı düşmüş
            ad tamlaması denir.

          F   Yaptıkları bini aştı. (onun yaptıkları)
          F   Yüzüğümü kaybedince çok üzüldüm. (benim yüzüğüm)

          ❍  Belirtili ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcükler girebilir. Bu
            durum tamlamanın niteliğini değiştirmez.
          F   Dedemin mavi gözlerine hayran hayran bakardım.
          F   Evin yemyeşil bahçesinde kendini mutlu hissediyordu.
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18