Page 9 - 9-sinif-edebiyat-odn

GİRİŞ 11
ARGO
F Toplumun belirli bir çevresinin kullandığı ya da aynı sosyal ortamda bulunan insan-
ların, konuşma dilinden ayrı olarak benimseyip kullandıkları, herkesçe anlaşılmayan,
kendilerine özgü kelime ve deyimlerin yer aldığı özel dile argo denir. Argonun kaba
ve küfürlü bir dil olarak algılanması yanlıştır. Toplumdaki farklı kesimlerin kendilerine
özgü argoları olabilir. Argoda kelimelerin anlamları örtüktür. Burada sözcüklere yeni
anlamlar yüklenir, bazı kelimelerde değişiklik yapılır ve yabancı kelimelerden yararla-
nılabilir. Argo çoğunlukla kaba bir söyleyiş özelliği gösterir.
EDİTÖR YAYINEVİ
Aşağıda çeşitli argo örnekleri verilmiştir:

Araklamak: Çalmak Uyuzlanmak: Huylanmak, şüphelenmek
Uyutmak: Aldatmak Volta: Bir aşağı bir yukarı dolaşma
Papel: Para Tırnakçı: Hırsız, yankesici
Atmasyon: Asılsız, uydurma, yalan söz Yaylanmak: Çekip gitmek
veya haber Zoka: Tuzak, hile, dalavere, oyun

JARGON
F Belli bir grup arasında dayanışma ve çıkar birliğini devam ettirmek ve korumak ama-
cıyla oluşturulmuş, başka kişiler tarafından anlaşılmayan yapay dile jargon denir. Jar-
gonlar, söz konusu grup içinde yer alan üyelerin sıkça kullandıkları düşünceleri kısaca
ifade edebilmek için geliştirilmiştir. Jargon, çoğu zaman dil iletişimini engeller çünkü
grubun dışındakiler söylenenleri anlamazlar.

YAZI DILI
F Yazı dili; kitaplarda, eserlerde kısaca yazıda kullanılan dildir. Yazı dili bir kültür, me-
deniyet dilidir. Tarih boyunca ancak medeniyeti, kültürü ve edebiyatı olan ulusların bir
yazı dili olmuştur. Yazı dili bir kültür ve edebiyat dili olduğu için “edebî dil” olarak da
adlandırılır. Bir ülkede veya bir dil alanı içinde çeşitli şive ve ağızlar olabilir ancak yazı
dili tektir. Bu bakımdan yazı dilinin etkisi ve yayılma alanı konuşma dilinden çok daha
geniştir. Yazı dili, farklı konuşma bölgelerini ortak bir noktada buluşturur ve bütün bir
ülkeyi içine alır.

KONUŞMA DILI
F Konuşma dili; evde, sokakta, günlük hayatta kullanılan doğal dildir. Sosyal çevreye
bağlı olarak bir dil sahası içinde farklı şekiller gösterebilir. Bu farklar, temelde sözcük-
lerin söylenişi ile bazı ses ve şekil ayrılıkları etrafında toplanır. Bir dil sahası içinde;
bir ulusun çeşitli boyları, bir ülkenin değişik bölge ve illeri farklı konuşma dillerine
sahip olabilir. Bir dildeki lehçeler, şiveler ve ağızlar konuşma dilinin bölgeden bölgeye
değişmesinden kaynaklanır.