Page 31 - 10. SINIF FİZİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

3. ÜNTE: DALGALAR PARAGRAF TEST 4

1 Dalgaların duruyormuş g�b� algılanmasını sağlamak �ç�n 3 Farab�, 870 yılında Türk�stan’ın Farab şehr�nde doğ-
kullanılan, üzer�nde eş�t aralıklarla yarıklar bulunan ve muştur. (I) Farab�, hava t�treş�mler�nden �baret olan ses
kend� eksen� etrafında döndürüleb�len dalga boyunun olayının �lk mantıklı �zahını yapmış ve mus�k� aletler�n�n
ölçülmes�nde kullanılan deney alet�ne stroboskop den�r. yapımında gerekl� olan ka�deler� bulmuştur. (II) Hava dolu
Stroboskop kend� eksen� etrafında döndürülerek üzer�n- borunun ucuna yerleşt�r�lm�ş sızdırmaz p�ston, borunun
dek� yarıkların frekansı �le dalgaların frekansı eş�tlenmeye eksen� boyunca sab�t b�r per�yotla �ler� ger� hareket ett�-
çalışılır. Frekanslar eş�tlend�ğ�nde dalgalar duruyormuş r�ld�ğ�nde yakınındak� hava moleküller�n� �ler� �terek önce
g�b� algılanır ve böylece dalga boyu ölçülür. sıklaştırır. (III) P�ston ger� çek�ld�ğ�nde hava moleküller�
Bu parçada düşüncey� gel�şt�rme yollarından hang�- tekrar seyrekleş�r. (IV) Daha sonra hava moleküller� önle-
ler� kullanılmıştır? r�ndek� moleküller� sıklaştırıp gevşeterek hava ortamında
yüksek basınç ve düşük basınç bölgeler� oluşturur. (V)
A) Örneklend�rme − Tanımlama
Parçanın anlam bütünlüğü d�kkate alındığında numa-
B) Benzetme − Örneklend�rme ralandırılmış yerler�n hang�s�ne “Bu durum, ses dalga-
C) Karşılaştırma − Tanımlama larının boyuna dalgalar olarak �lerlemes�ne neden olur.”
D) Tanımlama − Tanık gösterme cümles�n�n get�r�lmes� uygun olur?
E) Tanık gösterme − Karşılaştırma A) I B) II C) III D) IV E) V

4 Ses dalgaları her yöne yayılan mekan�k dalgalardır. Bu
nedenle boşlukta (uzayda) �lerleyemez. Ortam tanec�k-
ler�n�n t�treş�m enerj�s�n� b�rb�r�ne aktarmaları sonucunda
�lerled�kler� �ç�n tanec�kler�n b�rb�r�ne yakın olması ses
2 Günlük hayatta kaynakları b�rb�r�nden farklı olan sesler
�ş�t�l�r. Bu sesler�n kaynakları canlı varlıklar olab�ld�ğ� g�b� dalgalarının sürat�n� artırır. Ses, katılarda daha süratl�,
cansız da olab�l�r. Canlı kaynaklar �nsan ve hayvanlar; gazlarda �se daha yavaş �lerler. Ortam sıcaklığı arttıkça
cansız kaynaklar �se hoparlör, ambulans ve davul g�b� ortam tanec�kler�n�n k�net�k enerj�ler� arttığından ses�n
kaynaklardır. Kuvvet uygulandığında c�s�mler t�treş�m �lerleme sürat� artar. Ses�n sürat� sadece ses�n �lerled�ğ�
hareket� yapar. T�treş�m hareket�, ortam (katı, sıvı, gaz) ortamın özell�kler�ne bağlıdır.
tanec�kler�n� t�treş�me zorlar ve tanec�kler�n k�net�k enerj� Parçadan hareketle aşağıdak�ler�n hang�s�ne ulaşı-
kazanmalarını sağlar. K�net�k enerj� kazanan tanec�kler, lamaz?
etrafında bulunan d�ğer tanec�klere çarparak onları t�t- A) Ses dalgaları yayılma özell�ğ�nden dolayı uzayda yol
reşt�r�r. Ortamdak� tanec�kler�n t�treş�m enerj�s�n� b�rb�r�ne alamaz.
aktarması sonucunda ses dalgaları oluşur.
B) Tanec�kler, enerj� aktarımında etk�leş�mde bulunurlar.
Buna göre aşağıdak� sesler�n oluşturduğu dalgaların C) Tanec�kler arasında yakınlaşma arttıkça ses�n �lerle-
kaynakları eşleşt�r�ld�ğ�nde hang�s� dışarıda kalır?
me hızı artar.
A) Kuşun ötmes� B) Çocuğun ağlaması D) Ses, katılarda çok çabuk çarpışma sağladığından
C) İnsanın bağırması D) Ked�n�n m�yavlaması hızlı �lerler.
E) Müz�k kutusunun çalması E) Ortam özell�kler� ses�n sürat�n� etk�ler.

MARKAJ YAYINLARI Markaj Yaynlar / 10. Snf Fizik 31