Page 32 - 10. SINIF FİZİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TEST 4 3. ÜNTE: DALGALAR

5 Köpeğ�n çıkardığı ses, ked�n�n çıkardığı sesten; davulun 7 Ses�n yayıldığı ortamın özell�kler� frekansı etk�lemez.
çıkardığı ses, zurnanın çıkardığı sesten daha kalındır. B�r telden çıkan ses�n frekansı tel�n yapıldığı madden�n
İnce ses� kalın sesten ayıran özell�ğe ses�n yüksekl�ğ� c�ns�ne, tel� geren kuvvete, tel�n boyuna ve kes�t alanına
den�r. Ses kaynağının frekansı arttıkça ses�n yüksekl�ğ� bağlıdır. Aynı maddeden yapılmış uzunlukları ve gerg�n-
de artar ve kaynaktan çıkan ses �ncel�r. Yüksekl�ğ� fazla l�kler� aynı, kalınlıkları farklı tellerden çıkan ses�n frekansı
olan seslere �nce (t�z) ses den�r. Ses kaynağının frekansı tel�n kalınlığı arttıkça azalır. Aynı maddeden yapılmış
azaldıkça da ürett�ğ� ses�n yüksekl�ğ� de azalır ve kaynak- kalınlıkları ve gerg�nl�kler� aynı, uzunlukları farklı teller-
tan çıkan ses kalınlaşır. Yüksekl�ğ� az olan seslere kalın den çıkan ses�n frekansı tel�n uzunluğu arttıkça azalır.
(pes) ses den�r. Aynı maddeden yapılmış kalınlıkları ve uzunlukları aynı
olan teller, farklı kuvvetler �le ger�ld�ğ�nde tel� geren kuv-
Bu parçada düşüncey� gel�şt�rme yollarından hang�-
ler�ne başvurulmuştur? vet arttıkça çıkan ses�n frekansı da artar.
Parçada asıl anlatılmak �stenen aşağıdak�lerden han-
A) Karşılaştırma − Benzetme g�s�d�r?
B) Tanımlama − Karşılaştırma
C) Tanık gösterme − Tanımlama A) Ses dalgalarının frekansı ses kaynağının özell�kler�-
ne bağlı olarak değ�ş�r.
D) Örneklend�rme − Sayısal ver�lerden yararlanma B) Ses dalgalarının frekansı her durumda değ�ş�kl�ğe
E) Tanımlama − Benzetme uğrar.

C) Ses dalgaları, çıkış kaynağını etk�ler.
D) Ses dalgaları �ç�n frekansın yüksekl�ğ� ortama göre
daha öneml�d�r.
E) Ortam, ses dalgaları üzer�nde az b�r etk� oluşturur.

6 Boş ya da dolu ş�şeler de ses kaynağı olarak kullanılab�l�r.
Ş�şen�n ağız kısmına üfl end�ğ�nde ya da ş�şeye b�r c�s�mle
vurulduğunda ses çıkar. B�r ş�şen�n ağzına üfl end�ğ�nde
ş�şe �ç�ndek� hava moleküller� t�treşerek ses çıkarır. Ş�şe
�çer�s�ndek� su m�ktarı arttıkça hava m�ktarı azalır. Bu 8 Ses�n ş�ddet�, enerj�s�yle doğru orantılıdır. Ses dalga-
sebeple hava moleküller�n�n b�r�m zamandak� t�treş�m larının taşıdığı enerj�ye bağlı olarak ses�n b�r�m yüzeye
sayısı ve çıkan ses�n frekansı artar. B�r ş�şeye c�s�mle b�r�m zamanda d�k olarak uyguladığı kuvvete ses�n ş�d-
vurulduğunda ş�şen�n yapıldığı cam ve su moleküller� t�t- det� den�r. SI’da b�r�m� (dB) des�bel’d�r. Ses�n ş�ddet� kay-
reşerek ses çıkarır. Ş�şen�n �ç�ndek� su m�ktarı arttıkça naktan uzaklaştıkça azalır. İnsan kulağı 0 dB �le 120 dB
madde m�ktarı da artacağından b�r�m zamandak� t�treş�m arasındak� sesler� algılayab�l�r. 120 dB’den daha büyük
sayısı ve çıkan ses�n frekansı azalır. ş�ddete sah�p sesler �nsan kulağında �ş�tme kaybına
neden olur.
Bu parça d�l ve anlatım yönünden değerlend�r�ld�-
ğ�nde aşağıdak�ler�n hang�s� söyleneb�l�r? Buna göre aşağıdak� sesler�n hang�s�nde enerj� daha
azdır?
A) Bazı kavramlar semboller�yle b�rl�kte ver�lm�şt�r.
B) Tartışmacı anlatım tekn�ğ�ne başvurulmuştur. A) Uçağın kalkış ses�
C) Zıt anlamlı sözcüklere yer ver�lm�şt�r. B) Jeneratörün çalışma ses�
D) Olay, zaman ve yer unsurlarına d�kkat ed�lerek anla- C) Hel�kopter�n çalışma ses�
tım sağlanmıştır. D) Gök gürültüsü ses�
E) Konu, hak�m bakış açısıyla ele alınmıştır. E) Köpeğ�n havlama ses�

32 Markaj Yaynlar / 10. Snf Fizik
MARKAJ YAYINLARI