Page 125 - 10-sinif-biyoloji-beceri-temelli

3. EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE

ÜNİTE
GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI

KONULAR
• EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

• GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN
DATA YAYINLARI
• DOĞAL KAYNAKLAR VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ CANLILARDA BESLENME ŞEKILLERI
● Canlıların ortak özelliklerinden biri de beslenme-
Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadığı çevreyle
olan ilişkisini, yaşamın devamlılığını sağlayan, madde dir. Canlılar beslenme sayesinde enerji ihtiyaçlarını
ve enerji döngülerini inceleyen bilim dalıdır. karşılar metabolizmanın yapım ve onarımı sağla-
Ekosistem: Aynı alanda etkileşim halinde bulunan nır.
farklı türden canlı grupları ile bu canlıları içinde barın- ● Beslenme şekillerine göre canlılar ototrof, hete-
dıran cansız çevrenin tamamıdır. rotrof , hem ototrof hem de heterotrof beslenme
Ekosistem Ekolojisi: Ekosistemlerin yapısını ve işle- olmak üzere üç grupta incelenir.
yişini inceleyen alt bilim dalıdır. ● İnorganik maddeleri organik maddeye dönüştü-
Ekolog: Ekoloji alanında inceleme ve araştırmalar rerek ekosistemin ve kendisinin besin ihtiyacını
yapan bilim insanıdır. karşılayan canlılara ototrof denir. Ototrof canlılar
Biyosfer (Ekosfer): Yeryüzünde canlıların yaşadıkları besinlerini sentezlerken ışık enerjisini kullanıyorsa
fotootrof, inorganik maddelerdeki bağ enerjisini
alanların tamamıdır. kullanıyorsa kemootrof canlı denir. Bazı bakteriler,
Tür: Ortak bir atadan gelen, aralarında gen alışverişi arkeler örnek verilebilir.
yapabilen yapı ve görev bakımından benzer özellikler ● Besinlerini kendileri üretmeyip dışarıdan hazır
gösteren, çiftleştiklerinde kısır olmayan nesiller mey- olarak alan canlılara heterotrof canlılar denir.
dana getiren bireyler topluluğudur. ● Sadece bitkisel besinlerle beslenen canlılara otçul
Popülasyon: Belirli bir alanda bir arada yaşayan, aynı (herbivor), sadece hayvansal besinlerle beslenen
tür canlıların oluşturduğu topluluktur. canlılara etçil (karnivor), her iki besin türüyle de
Komünite: Aynı bölgede yaşayan ve birbirleriyle etki- beslenebilen canlılara ise hepçil (omnivor) canlılar
leşim içerisinde olan popülasyonların oluşturduğu denir.
topluluktur.
Biyotop: Komünitelerin yaşamlarını sürdürdüğü coğ- Ayrıştırıcılar: Hücre dışına salgıladıkları sindirim
rafik alanlardır. enzimleriyle organik atıkları parçalayıp kendileri için
gerekli olan besini sağlarlar. Mantar ve bazı bakteriler
Ekoton: Komüniteler arası geçiş bölgeleridir. Tür örnek verilebilir.
çeşitliliğinin fazla olduğu bölgelerdir. Holozoik beslenme: Besinlerin büyük ve katı parçalar
Habitat: Canlıların yaşamını sürdürebildiği ve üreye- halinde alınmasıyla yapılan beslenme şeklidir.
bildiği ortamlardır. Bir türün habitatı doğada arandı-
ğında o türün bulunacağı adrestir. EKOSISTEMDE MADDE VE ENERJI AKIŞI
Ekolojik niş: Canlıların yaşadığı ekosistemlerdeki ● Ekosistemde madde ve enerji akışının dengede
işlevlerine denir. Yani canlıların çevresindeki kaynak- kalmasını; üreticiler besin üreterek, tüketiciler
ları kullanım şeklidir. madde aktararak, ayrıştırıcıların inorganik madde-
EKOSISTEMIN CANLI VE CANSIZ BILEŞENLERI leri doğaya geri kazandırarak sağlar. Bu döngünün
devamlılığının sağlanması kaybedilen maddelerin
Ekosistem; canlı (biyotik) ve cansız (abiyotik) faktör- yerine konması ve sistemdeki canlıların kullanı-
lerden meydana gelir. mına sunulması gereklidir. Üreticiler güneş enerji-
Ekosistemdeki canlı faktörler: Ekosistemde bulu- sini kullanarak besin sentezler. Üreticilerle besle-
nan, birbiriyle etkileşen canlı varlıkların tümüdür. nen otçul canlılara birincil tüketici; enerji kaynağı
Üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar olmak üzere üç olarak otçulları tüketen etçil canlılara ikincil tüke-
grupta incelenir. tici, etçil ve otçul canlıları tüketen canlılara üçün-
Ekosistemdeki cansız faktörler: Ekosistemde canlı- cül tüketici denir. Bu döngüde yer alan tüm canlı
lar dışında kalan, canlı varlıkların yeryüzündeki dağı- atıklarını ve kalıntılarını ayrıştırıcılar tarafından
lımını etkileyen faktörlerdir. tekrar döngüye kazandırılır.

123