Page 114 - 10. Sınıf Biyoloji Öğretmenin Ders Notları

¦ EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI § 113
113

* Canlı artıklarının çeşitli bakteri ve mantarlar tarafından ayrıştırılması sırasında bir miktar
CO tekrar atmosfere katılır. Kayaç halindeki fosil karbonlarda yanma olayı ile CO ’e dönüşe-
2
2
rek atmosfere katılmaktadır.
* Denizlerde de karbon suda yaşayan canlılar tarafından aynı şekilde kullanılmaktadır. Karbon
döngüsünün sürekliliği ve miktarı canlı yaşamının devam edebilmesi için oldukça önemlidir.

3. AZOT DÖNGÜSÜ
* Canlılarda protein ve nükleik asit gibi karmaşık organik maddelerin sentezinde azot kullanılır.

EDİTÖR YAYINEVİ
* Atmosferdeki azotun canlılar tarafından kullanımı ve tekrar atmosfere dönmesi olayına azot
döngüsü denir.
* Azot, organizmada DNA, RNA, ATP, protein, klorofil gibi biyomoleküllerin yapısına katılır.

* Biyotik azot fiksasyonu, baklagillerin kök yumrularında yaşayan azot bağlayıcı bakteriler, ser-
best azotobakteriler ve bazı siyanobakteriler atmasfordeki serbest azotu tutup toprakta nit-
rat tuzlarına dönüştürmesidir.

* Yıldırım, şimşek gibi atmosferik olaylarla atmosferdeki azotun yağmurla toprağa geçmesine
abiyotik azot fiksasyonu denir. Endüstriyel faaliyetler sonucunda atmosferdeki azot salınımı
artar.

* Bitkiler azotu, nitratı, amonyuma çevirdikten sonra besin üretiminde kullanır. Bitkilerle besle-
nen canlılar ise beslenme yoluyla azotu alırlar. Ayrıştırıcılar ise azotlu organik bileşikleri parça-
layarak amonyak oluştururlar.

Atmosferdeki
Azot (N )
2
Etçiller DÖNGÜSÜ
AZOT
Otçullar
DENİTRİFİKASYON (Azot ayrıştırıcı bakteriler) Şimşek, yıldırım Azot bakterileri Ölü organizma, dışkı
Üreticiler

Azot tuzları (nitrat) Saprofitler

NO Nitrat NO 2 Nitrit NH 3
3
(Nitrat) bakterisi (Nitrit) bakterisi (Amonyak)
NİTRİFİKASYON

* Bakteriler dışında hiçbir canlı atmosferdeki serbest azotu doğrudan kullanamaz. Havadaki azo-
tun bitkiler tarafından kullanılmasında, baklagil köklerinde yaşayan azot bağlayıcı bakteriler
(rhizobium) ve siyanobakteriler önemli rol oynar.