Page 27 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
26
26 DOĞAL SİSTEMLER
DALGA AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Falez (Yalıyar, Uçurum, Yar): Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde
dalgaların kıyı dikliğini alttan aşındırmasıyla oluşurlar.

DALGA BİRİKTİRME ŞEKİLLER

EDİTÖR YAYINEVİ
Plajlar (Kumsallar): Dalga biriktirmesi sonucu kıyıya paralel şekilde
biriken kum yığınlarıdır.

Kıyı Oku (Kıyı Seti): Dalgalar ve akıntıların taşıdıkları malzemelerin
hemen kıyının önünde setler halinde yığılmasıyla kıyı setleri ya da okları
oluşur.

Tombolo (Saplı Ada): Kıyıya yakın adanın kıyı okları tarafından karaya
bağlanmasıyla oluşurlar. Ada, yarımada şeklini alır.

Lagün (Deniz Kulağı): Koy ve körfez ağızlarının kıyı okları tarafından
kapatılmasıyla oluşurlar.

N
NOTOT
y Daimi rüzgârlar, yoğunluk farkı (tuzluluk), seviye farkı, gel - git etkisi akıntıları oluştururlar.
y Gelgit deniz hareketlerinden biridir.
y Gelgit Ay ve Güneş’in çekim gücüne bağlı olarak meydana gelmektedir.

y Ay’ın çekim gücü Güneş’e göre daha etkili olmaktadır. Bir ay gününde sular iki kez kabar-
makta ve iki kez çekilmektedir.

y Suların kabarık olduğu dönem ve çekik olduğu dönem arasındaki seviye farkına gelgit genliği
denir.
y Gelgit genliğinin fazla olduğu kıyılarda akarsu ağızları gelgit akıntılarından dolayı aşınmakta
ve genişlemektedir. Bu durum denizin akarsu ağzına doğru huni biçiminde ilerlemesini sağla-
maktadır. Bu tip kıyılara haliç denir.