Page 16 - 10-sinif-telafi

ANI (HATIRA) 15

ANI (HATIRA) • Bilimsel kaynak niteliği taşır. Tanzimat Dönemi’nde Anı
• Bir kimsenin, kendi hayatının bir kesitini, yaşadı- • Yazıldığı döneme ait bilgiler yer alabilir. • Türk edebiyatında anı metinlerinin bir
EDİTÖR YAYINEVİ
ğı çevrede şahit olduğu ya da duyduğu olayları • Yazar hem dönemin yaşantısına hem de kendi edebî tür olarak gelişmesi Tanzimat Dö-
edebî değer taşıyan bir dille, üzerinden belli bir yaşamına ait bilgiler verebilir. nemi’nde başlamıştır. Anı, Tanzimat’tan
zaman geçtikten sonra anlattığı yazılara anı (ha- • Yalın, akıcı ve anlaşılır bir dil kullanılır. önceki dönemde de edebiyatımızda gö-
tıra) denir.
• Geçmişe dönük bir anlatım tercih edilir. rülen bir türdür, ancak eski edebiyatta
• Yaşanmış olaylar anlatıldığı için anılar, kaynak ni- • Öğretici metinler grubunda yer alır. ikinci plana itilen ve önemsenmeyen anı
teliği gösterir. Bu açıdan anılar, yazıldıkları çağa türü Tanzimat’la birlikte ön plana çıkmış-
ve topluma ışık tutar. Dönemin zihniyetini apaçık Anılar değişik unsurlar göz önünde bulunduru-
ortaya koyduğundan araştırmacıların en önemli larak sınıflandırılabilir. Siyasi, askerî, edebî anı, tır.
kaynakları arasında gösterilir. Ayrıca anılar olay öğretmenlik, askerlik, gençlik, yaşlılık anıları, • Bu tür Tanzimat Dönemi’nden itibaren
ağırlıklı metinler olduğu için roman ve hikâye tü- devlet adamlarının, sanatçıların anıları bu türler önem kazanınca sanatçılar anılarını yaz-
rüne de kaynaklık eder. Ömer Seyfettin’in “Kaşa- arasında gösterilebilir. ma yoluna gitmiştir.
ğı” ve “İlk Namaz” adlı eserleri, Orhan Kemal’in • Tanzimat Dönemi’nde Akif Paşa, Namık
“Sağ İç” adlı eseri, Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Anı Türünün Türk Edebiyatındaki Gelişimi Kemal, Ziya Paşa, Muallim Naci anı tü-
Hariciye Koğuşu” adlı eseri buna örnek verilebilir. • Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olup 8. ründe kalem oynatmıştır.
• Yazı türleri arasında en fazla günlük türüyle ben- yüzyılda yazılan “Göktürk Yazıtları” anı özelliği • Tanzimat Dönemi’nden sonra da edebi-
zerlikleri vardır ancak ikisi arasındaki en önemli taşıması yönüyle önem arz etmektedir. Ancak yatımızda edebiyatçılar anılarını yazmaya
fark, günlüklerin günü gününe yazılması, anıların anı türünün ilk örneği olarak kabul edilen eser, devam etmişler, hatta anılarını kitaplarda
ise üzerinden biraz zaman geçtikten sonra kale- 16. yüzyılda Hindistan’da imparatorluk kuran toplamışlardır.
me alınmasıdır. Günlüklerde tarih belirtilmek zo- Babür Şah’ın yazdığı “Babürname” dir. Bunun
rundayken anılarda bu zorunluluk yoktur.
dışında, 17. yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han’ın Tanzimat Dönemi’nde yazılan anı türündeki
yazdığı “Şecere-i Türkî” adlı eser ile Katip Çe- önemli eserler şunlardır:
Anıların Genel Özellikleri
• Yaşanmış olaylar anlatılır. lebi ve Naîmâ’nın birçok eseri bu türün örnek- ⤷ Namık Kemal: Magosa Hatıraları
• Anlatıcı anı yazarının kendisidir. lerindendir. Ayrıca “vakayinameler, gazavatna- ⤷ Ziya Paşa: Defter-i Âmâl
• Genel olarak öyküleyici, betimleyici, açıklayıcı meler, sefaretnameler” de bu türün örnekleri ⤷ Muallim Naci: Ömer’in Çocukluğu
anlatım türlerinden yararlanılır. arasında gösterilebilir. ⤷ Akif Paşa: Tabsıra