Page 7 - 10-sinif-telafi

6 CÜMLE ÇEŞİTLERİ
Şart Cümlesi: Yargının gerçekleşebilmesi bir şarta Birleşik Cümle: Temel yargının yanında bir de fii- Sıralı Cümle: Tek başına bağımsız yargı bil-
bağlanan cümlelerdir. limsilerle yapılan yan cümlecikler içeren cümleler- diren birden fazla cümlenin birbirine virgül
EDİTÖR YAYINEVİ
dir. Bu fiilimsilerle kurulan yan cümleler, cümlenin ya da noktalı virgülle bağlanmasıyla oluştu-
⤷ Erken kalkabilirsem sana uğrarım.
herhangi bir ögesi olabilir. Bir fiilimsi yan cümlecik rulan cümlelerdir.
⤷ Bilgisayarı bir saat sonra vermek üzere alabi- ⤷ Etrafına bakınıyor, bir şeyler bulmaya
lirsin. oluşturabildiği gibi sözcük grubu da oluşturabilir. çalışıyordu.
Yan cümleciklerin oluşumuna göre birleşik cüm-
⤷ Hiçbir şeyde gözüm yok, yeter ki sen yanımda ⤷ Kafesteki kuş salıncağa atlıyor, yemliğe
ol. leler değişik adlar alır. konup yem yiyordu.
Girişik Birleşik Cümle: Fiilimsi ile kurulan birleşik ⤷ Başbakan halkı selamladı, mikrofonu
İstek Cümlesi: İstek anlamı taşıyan cümlelerdir.
cümlelerdir. alıp konuşmaya başladı.
⤷ İşlerini ayarla, yarın İstanbul’a gidelim.
⤷ Kafesteki kuş zincirle oynamayı seviyor. Sıralı cümleler ikiye ayrılır:
⤷ İzin alırsam birazdan size uğrayayım.
(nesne görevinde) Bağımlı Sıralı Cümle: Bazı ögeleri ortak
⤷ Öğle vakti uyumak iyi geldi. (özne görevinde) olan sıralı cümlelerdir.
Emir Cümlesi: Emir anlamı taşıyan cümlelerdir. ⤷ Gelmeden önce bana haber ver. (zarf tümleci ⤷ İki arkadaş kol kola girdi, pazarı dolaştı.
⤷ Hemen burayı terk edin. görevinde) (özne ortak)
⤷ Söyle, çabucak buraya gelsin. ⤷ Nasıl çalıştığına bir bakarsın. (dolaylı tümleç ⤷ Annesi Ayşe’yi giydirdi, okula gönderdi.
görevinde) (özne ve nesne ortak)
Ünlem Cümlesi: Ünlem ifade eden sözcükler bulu-
⤷ Tekerleği patlamış arabayla nereye kadar gi- Bağımsız Sıralı Cümle: Öge ortaklığı bulun-
nan cümlelerdir.
dilebilir ki! (edat tümleci görevinde) mayan sıralı cümlelerdir.
⤷ Hey, gel buraya! ⤷ Arabayı tamirciye götürdüm, ustalar
⤷ Ne kadar da sıcak hava bugün! Şartlı Birleşik Cümle: Yan cümleciği “-sa/-se” arabanın bozuk olduğunu söylediler.
ekiyle kurulan cümlelerdir. ⤷ Akşam lapa kar yağdı, bugün okullar
⤷ Yanına gelirsem her şeyi söylerim. tatil edildi.
YAPISINA GÖRE CÜMLELER ⤷ İşi erken bitirirseniz burayı terk etmeyin.
Bağlı Cümle: Birden fazla cümlenin bağlaç-
Basit Cümle: İçinde yalnızca bir yargı bulunan cüm- İç İçe Birleşik Cümle: Bir cümlenin, herhangi bir larla birbirine bağlanmasıyla oluşan cümle-
lelerdir. görevle başka bir cümlede yer almasıyla meydana lerdir.
⤷ Çocuğum çizgi film hastasıdır. gelen cümlelerdir. ⤷ Oraya gittim ama seni bulamadım.
⤷ Kuş kafesinde ötüyor. ⤷ Sana, yapamayacağım, demiştim. ⤷ İkinci kata çıktı ve kitapları incelemeye
⤷ Parkta oyun oynuyorlar. ⤷ Hoşça kal, sonra görüşürüz, dedi. başladı.