Page 88 - 10-sinif-telafi

KIMYA HER YERDE 87

YAYGIN GÜNLÜK HAYAT KİMYASALLARI Klorlu olanı beyaz renkli çamaşırlar için uygun KOZMETİKLER: İnsan vücudunun bakımı,
TEMİZLİK MADDELERİ iken oksijenli olanı bütün renkli çamaşırlar için temizliği ve güzel kokması amacıyla kulla-
özellikleri sabun ile aynıdır. Deterjanlar sabuna göre İTÖR YAYINEVİ
uygundur. Klorlu olanı daha ucuz ve en çok kul- nılan maddelerin genel adıdır. Bu ürünler
Sabun: Uzun karbon (C) zincirli yağ asitlerinin sod- arasında şampuan, saç kremi, deodorantlar,
yum (Na) veya potasyum (K) tuzlarıdır. Yapısında lanılanı, oksijenli olanı ise daha pahalı ve daha az parfümler, nemlendiriciler, güneş kremleri,
Na içerenler katı veya beyaz sabun, K içerenler ise kullanılandır. saç şekillendiriciler, saç boyaları, makyaj
Arap sabunu veya yumuşak (jel) sabun olarak ifade POLİMERLER: Genellikle birbirini tekrar eden ürünleri, diş macunları, ağız bakım suları
edilirler. Doğal olan maddelerden elde edildikleri küçük moleküllerin (mer) zincir halkası şeklinde vb. gibi ürünler yer almaktadır. Bu mad-
için çevreye daha az zararı olan temizlik maddele- bağlanmaları sonucunda meydana gelmiş olan deleri hemen hemen herkes kullanmakta-
rindendir. kimyasalların genel adıdır. Polimer elde etmek için dır. Önemli olan üretim metodları, saklama
kullanılan kimyasal maddelere monomer adı veri- şekilleri, kullanım tarihinin geçip geçme-
lir. Oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olan diği, yapısındaki kimyasalların alerjen etkiye
X Y polimerler doğal ve yapay olmak üzere iki grup sebep olup olmayacağıdır. Kozmetiklerin
Moleküldeki X kısmı suyu sevmeyen (hidrofob), Y altında sınıflandırılabilirler. Proteinler, karbohid- üretimi için koruyucular, renklendiriciler,
kısmı ise suyu seven (hidrofil) kısmıdır. Suyu sev- ratlar, DNA, RNA, lipidler, nükleik asitler, peptid- koku maddeleri gibi kimyasallar kullanılır.
meyen kısım kire tutunur suyu seven kısım ise ler, kauçuk doğal polimerlerdir. Bunun dışında
suda çözünmeyi sağlayarak beraberinde kiri taşır PVC, naylon, teflon, polistiren (PS), örgü ipleri Kireç kaymağı: Sönmüş kirecin ( Ca(OH) )
2
ve uzaklaşmasını sağlar. Sabunlar soğuk ve sert (PAN -orlon), polyesterler, polietilen (PE), kevlar, klor gazı (Cl ) ile tepkimesinden elde edilen
2
(kireçli) sularda temizleme özelliğini yitirirler. polietilen teraftalat (PET), kauçuk ise yapay poli- Ca(OCl) formülüne sahip maddedir.
2
Deterjan: Petrol türevi olan temizlik maddeleridir. merler arasında yer alırlar. Oldukça kullanışlı mad- İLAÇLAR: Hastalığın belirtilerini azaltmak
Yapılarında benzen halkasını bulunduran deterjanlar deler olmalarına rağmen yapay polimerler üre- veya ortadan kaldırmak amacıyla kullanılan
doğada geç parçalandıkları için çevreye daha fazla timleri sırasında kullanılan kimyasallar nedeniyle kimyasal maddelerdir. Vücuda alındıktan
ED
zarar veriler. Sabunlarda olduğu gibi suyu seven ve insan sağlığına zararlı maddeler içerir ve doğada sonra gerçekleştirdiği bir seri tepkimeler
sevmeyen kısımları vardır. Bu kısımların temizleme çok geç parçalandıkları için çevre kirliliğine sebep sonrasında tedavi sürecinin gerçekleşme-

soğuk ve sert (kireçli) sularda da iyi temizleme özel- olurlar. Bu nedenle ülkemizde polimer madde kul- sini sağlarlar. İlaçlar vücutta uygulanacakları
bölgeye göre farklı formlarda hazırlanarak
lanımını azaltmak amacıyla ilk aşamada alışveriş
liğine sahiptirler. poşetleri ücretli olarak satılmaya başlanmış ve hastalıklı bölgeye uygulanırlar. İlaçların farklı
Çamaşır suyu: Temizlik ve hijyen amaçlı kullanılan kullanımında çok büyük bir azalma meydana gel- formlarda hazırlanmalarının temel nedenleri
kimyasal maddedir. Klorlu ve oksijenli olmak üzere miştir. Ambalaj maddeleri nedeniyle oluşan çevre arasında; doğru doz, ideal etki, vücutta iste-
iki çeşidi bulunmaktadır. Klorlu olanın yapısında kirliliğini azaltabilmek için geri dönüşüm bilinci- nilen bölgeye ulaştırmak, etken maddeyi dış
NaClO (sodyum hipoklorit) oksijenli olanın yapısında nin çok küçük yaşlardan itibaren kazandırılması etkenlerden koruma, ilacın tat ve kokusunu
ise NaBO .nH O (sodyum perborat) yer almaktadır. ve alışkanlık haline getirilmesi gerekir. maskeleme vb. nedenlerdir.
3
2