Page 217 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

DEST
DESTANIN ÖZELLİKLERİ VE DESTAN TÜRLERİANIN ÖZELLİKLERİ VE DESTAN TÜRLERİ 4. ÜNITE 217
DEST
DESTANAN
• Milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış tarihî, toplumsal (savaş, göç, işgal) veya doğal (yangın, salgın has-
talık, sel, deprem) olayların anlatıldığı, olağanüstülüklerle süslenmiş uzun manzum eserlere destan denir.
• Destanlar milletlerin çok eski dönemleri ile ilgili bilgi veren metinlerdir ve bu metinlere mit ve mitolojiler kaynaklık
eder.

› Mit; tarih öncesi dönemlerle ilgili tanrı, yarı tanrı, tanrıça ve kahramanların yaşamlarını, maceralarını anlatan ve
bunu anlatırken de toplumun inanç ve eğilimlerini yansıtan ürünlerdir.

› Mitoloji; mitsel ürünleri bir bütün olarak sistemli bir şekilde inceleyen bilim dalıdır.
• Destanlar oluşumları bakımından doğal ve yapma (yapay) destan olmak üzere ikiye ayrılır.
EDİTÖR YAYINLARI

DOĞAL DESTAN
• Milletlerin hayatından derin izler bırakan bir olayın sözlü gelenekte olgunlaştıktan ve yayıldıktan sonra destan ge-
leneğini bilen biri tarafından derlenmesi ve destan şeklinde ifade edilmesiyle oluşan destanlardır.
Doğal destanlar doğuş (çekirdek), yayılma ve derleme olmak üzere üç aşamadan oluşur.

Doğal Destanın Aşamaları
Doğal Destanın Aşamaları

Doğuş (Çekirdek) Yayılma Derleme

Destanların doğuş aşamasında Doğuş aşamasında ortaya çıkan Bu aşamada sözlü gelenekte ya-
milletin hayatında derin izler bı- olay, yayılma aşamasında halk şayan destanı, güçlü bir şair bir
rakan bir olay (savaş, göç, işgal, arasında sözlü bir şekilde ve abar- bütün hâlinde derleyip manzum
deprem, kıtlık...) yaşanır. tılıp olağanüstülükler katılarak dil- olarak yazıya geçirir.
den dile yayılır.

Doğal Destanların Özellikleri
Doğal Destanların Özellikleri

Destanlar halkın ortak malı olan anonim ürünlerdir. Destanlar sözlü gelenekte dilden dile yayılır.

Ortaya çıkışı itibariyle manzum ürünlerdir. Ancak za-
Destanlarda evrensellik değil, ulusallık ön plandadır. Her
destan ait olduğu milletin kültüründen izler taşır. manla manzum olma özelliğini kaybederek nesir hâline
gelmiştir.
Destanlar milletlerin hayatını derinden etkileyen önemli Olağan olay ve kahramanların dışında olağanüstü özellik
olayları konu edinir. gösteren olay ve kahramanlar da vardır.

Destanlarda anlatılan olayların geçtiği zaman ve mekân Kahramanlar seçkin (kral, han, hakan...) kişilerdir ve top-
bilinmemektedir. lumda lider-kurtarıcı rolündedir.

Destanlar ulusal dil (öz Türkçe) ve ulusal ölçü (hece öl- Genellikle kahramanlığa dayalı olduğundan epik şiir ola-
çüsü) ile söylenir. rak da değerlendirilir.

Destanlarda tabiata ait unsurlara ve canlı tasvirlere yer
Destanlar oldukça uzun edebî ürünlerdir.
verilir.