Page 301 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

OPTIK
OPTIK 4. ÜNITE 301
Işığın yansıma, kırılma, girişim vb. davranışlarını incele- • Işık kaynağından çıkan ışınla-
yen fiziğin alt dalına optik denir. α L rın dik çarpması ile açı oluştu-
Işığın yapısı bilim insanları tarafından uzun bir süre me- d L rarak çarpması farklı aydın-
rak edilmiş ve anlaşılmaya çalışılmıştır. Newton'a göre Ι d K lanmalar meydana getirir. Dik
ışık taneciklerden (fotonlar) oluşmuştur. Huygens'e göre K çarpan ışınlar daha büyük ay-
ise ışık bir dalgadır ve yüksek frekansta titreşerek büyük dınlanma oluşturur.
hızlarla ilerler. Daha sonraları da Broglie ve Schrodinger E = d I 2 E = d I 2 ⋅cosa
K
L
bu iki teoriyi birleştirerek ışığın hem tanecik hem dalga K L
özelliği olduğunu ifade etmişlerdir.
̛ Örnek:
EDİTÖR YAYINLARI
A
AYDINLANMAYDINLANMA
Işık Şiddeti: Işık kaynağından birim zamanda (1 sani-
K L M
yede) yayılan ışık enerjisinin bir ölçüsüdür. (1 saniyede
yayınlanan foton sayısı ile ilgili bir ifadedir.) Sokak lambasının K, L ve M noktalarındaki aydınlanma

› Sembolü I, birimi Candela (cd)'dır. şiddetleri arasındaki ilişki nasıldır?
A) E > E > E B) E = E = E C) E > E > E
K
L
K
M
M
L
K
L
M
Işık Akısı: Işık şiddeti I olan bir ışık kaynağından çıkan D) E > E > E E) E = E > E
M
K
L
K
M
L
ışınların bir yüzeye ne kadarının çarptığı ile ilgilidir.
Bir kürenin merkezinde noktasal ışık kay- ̚ Çözüm: Aydınlanma şiddeti; ışık şiddeti ile doğru
nağının şiddeti I ise, küre yüzeyine kay- orantılı, noktalara olan uzaklıkla ters orantılıdır. Işık yüze-
r r Ι Ι ye dik düşerse en fazla aydınlanma şiddeti oluşur. Buna
naktan yayınlanan tüm ışınlar çarpacak-
tır. Kürenin yüzeyinde oluşan ışık akısı göre K noktası hem kaynağa göre en yakın hem de lam-
badan gelen ışınlar daha dik çarptığından aydınlanma
Φ = 4pI ile bulunur. Birimi Lümen'dir.
şiddeti en fazladır. K'den L'ye doğru uzaklık arttığından
ve ışınlar eğik çarptığı için E > E > E olur.
M
K
L
Aydınlanma Şiddeti: Birim yüzeye dik olarak düşen ışık
akısına aydınlanma şiddeti denir.
FOTOMETRELER
FOTOMETRELER
Bir kürenin içindeki noktasal ışık
kaynağının şiddeti Ι, kürenin yüze- Iki farklı ışık kaynağından birinin ışık şiddeti biliniyorsa,
r K yindeki ışık akısı 4πI'dır. fotometreler yardımıyla diğerinin ışık şiddeti bulunabilir.
Ι Ortasında yağ lekesi olan yarı saydam bir ekran kullanılır.
K noktası etrafında meydana ge-
Iki taraftaki kaynakların yağ lekesi üzerinde oluşturdukla-
len aydınlanma,
rı aydınlanma eşit olduğunda yağ lekesi görünmez olur.
Φ ışık akısı 4πΙ Ι
E = E = = ile bulunur. Yağ lekesi
A yüzey alanı 4r π 2 r 2
Ι Ι
1 2
• Perde Işık kaynağı ile perde d d
1
2
1
2
K arasındaki uzaklık art- I = I
Ι d tıkça, aydınlanma şid- d 1 2 d 2 2
Perde deti azalır.
Ekrandaki yağ lekesi ışık kaynaklarının yaklaştırılıp uzak-
L
Ι 2d Ι Ι Ι
E = E = = laştırılmasıyla ne zaman yok olursa (görülmezse) ışık
K d 2 L (2d) 2 4d 2
kaynaklarının oluşturduğu aydınlanmalar eşit olmuş olur.