Page 303 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

GÖL
GÖLGEGE 4. ÜNITE 303
• Işık ışınları saydam olmayan cisimleri geçemediği için c) Kaynak engelden büyükse perdenin engele uzaklığına
cisimlerin arkasında gölge oluşur. göre farklı gölgeler oluşur. Perde I konumundayken tam
• Bu gölge perde üzerine düştüğünde hiç ışık düşme- gölge ve yarı gölge, II konumundayken sadece yarı gölge
yen bölgeye tam gölge, kaynaktan (veya kaynaklar- oluşur. Bu durum Güneş, Dünya ve Ay arasındaki ilişkiye
dan) çıkan ışınların bir kısmının düşüp, bir kısmının benzetilebilir.
düşmediği bölgeye yarı gölge denir. I II

Perde
Noktasal
ışık kaynağı Kaynak Engel
Tam
gölge
Engel
EDİTÖR YAYINLARI

Küresel Aydınlık
ışık kaynağı
Yarı gölge (I) (II)
Tam gölge
Engel
› Ay, Dünya'nın arkasında kalarak hiç ışık almaz. Bu
NOKTASAL KAYNAK duruma Ay tutulması denir.

Perde
Noktasal
kaynak
r R
d d
1 2
› Dünya üzerinde K bölgesindeki bir kişi Güneş
Şekilde engelin yarıçapı r, perdede oluşan tam gölgenin tutulmasını gözlemler. Ay, Dünya ile Güneş'in arasına
yarıçapı R'dir. Bu durumda benzerlikten yararlanılarak girerek, Güneş'i kapatır.
r = d 1 elde edilir.
R d + d 2
1
K

KÜRESEL KAYNAK
a) Kaynak engelden küçükse kaynağın üst ve alt nokta-
sından noktasal kaynak gibi ışınlar çizilerek perdede olu-
şan görüntü bulunur. ̛ Örnek: K X ve Y noktasal ışık
X
Tam gölge, engelden daha büyük olur. L kaynakları ile
M saydam olmayan
Aydınlık Y N engeller şekildeki
Yarı gölge Perde gibi perde önüne
Tam gölge konulmuştur.
Kaynak Engel
Buna göre perde üzerindeki K, L, M ve N noktalarından
hangileri yalnız bir ışık kaynağından ışık alır? (Bölmeler
b) Kaynak ve engel eşit büyüklükte ise perdede oluşan
tam gölge engel ile aynı büyüklükte olur. Engel kaynağa eşit aralıklıdır.)
yaklaşırsa veya uzaklaşırsa tam gölge alanı değişmez. K
̚ Çözüm: X Görüldüğü gibi K,
Aydınlık L M ve N noktaları
Yarı gölge M bir yalnız 1
Tam gölge N kaynaktan ışık alır.
Kaynak Engel Y Perde