Page 307 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

KÜRESEL AYNALAR - 1YNALAR - 1
KÜRESEL A 4. ÜNITE 307
Çukur Aynada Görüntü Oluşumu:
Yansıtıcı yüzeyi bir kürenin parçası olan aynalara küresel Çukur Aynada Görüntü Oluşumu:
ayna denir. Bir cismin aynadaki görüntüsünü bulabilmek için en az
Küresel ayna iki ışın kullanmak gereklidir. Işınların kendilerinin ya da

Asal R R R Asal uzantılarının kesişimi ile görüntü oluşur.
2 2
eksen f f eksen • Cisim merkez dışında ise görüntü odak ile merkez
T F M f F f M
(Tepe (odak) (merkez) Çukur Tümsek arasında oluşur.
noktası) ayna ayna
X
Asal Eksen: Kürenin merkezinden ve aynaların orta nok- cisim 3F'teki cismin görüntüsü 1,5
talarından geçen doğrunun adıdır. F 2F 3F F'te oluşur. Görüntü ters, ger-
X' görüntü çek ve küçüktür.
Tepe Noktası: Asal eksen ile aynanın kesiştiği noktadır.
EDİTÖR YAYINLARI
M: Aynanın merkezi (Kesildiği kürenin merkezi)
R: Aynanın kesildiği kürenin eğrilik yarıçapı • Cisim merkezde ise, görüntü yine merkezde oluşur.
F: Odak noktasıdır. Tepe noktası ile merkezin tam ortasıdır.
X
R cisim Merkezdeki (2F) cismin gö-
|TF| = |FM| = F =
2 F M rüntüsü ters, gerçek ve aynı
Küresel aynaların odak noktası eğrilik yarıçapına bağlıdır. görüntü boydadır.
X'

ÇUKUR AYNAYNA
ÇUKUR A
• Odak ile merkez arasındaki cisimlerin görüntüsü mer-
Asal eksene paralel gelen kezin dışında oluşur.
Asal ışınlar odaktan geçecek
eksen şekilde yansırlar. Odaktan X'
T F M 1,5F 1,5 F'teki cismin görüntüsü
geçerek gelen ışınlar asal F M
eksene paralel giderler. 3F 3F'te oluşur. Görüntü ters,
X' gerçek ve büyüktür.
• Odak noktasındaki cismin görüntüsü ışınlar kesişme-
Merkezden gelen ışın, ay- diği için sonsuzdadır.
Asal
T F M Asal naya dik geldiğinden kendi
eksen
T F M eksen üzerinden geri yansır. X
F Bunun tersi de doğrudur. Sonsuz-
daki cismin görüntüsü odaktadır.
∞
α Asal Tepe noktasına gelen ışın,
T α α F M Asal
eksen
T α F M eksen aynı açıyla yansır.
• Odak ile ayna arasındaki cisimlerin görüntüsü ayna-
nın arkasında oluşur.
F
3F'ten gelen ışın, 1,5 F'ten X 2 'deki cismin görüntüsü ay-
geçer. Merkezin dışından nanın arkasında (-F)'te olu-
1,5 F Asal (3F, 4F, 5F...) gelen ışınlar -F F 2 F
T F M 3F eksen şur. Görüntü sanal, düz ve
aynada yansıdıktan sonra büyüktür.
F - M arasından geçer.
1,5 f 1,5 f (Tersi de doğrudur.) • Çukur aynalara iç bükey aynalarda denir.
• Çukur aynalar yakından bakıldıklarında cisimleri bü-
Çukur aynaya gelen herhan- yük gösterirler.
α Asal gi bir ışın yansıdıktan sonra
α • Çukur aynalar el feneri, dişçi aynası, teleskop, makyaj
T F M eksen aynı açıyla ilerler. Bunun için
ayna merkezinden çizilen aynası, araba farları gibi günlük hayatta çeşitli alan-
doğru aynanın normalidir. larda kullanılır.