Page 351 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

A
AYIRMA VE SAFLAŞTIRMA TEKNİKLERİ - 2YIRMA VE SAFLAŞTIRMA TEKNİKLERİ - 2 2. ÜNİTE 351
K
Kaynama Noktası aynama Noktası Farkından Yararlanarak AyırmaFarkından Yararlanarak Ayırma ̛ Örnek:
a. Basit Damıtma (Destilasyon) I. Tuzlu su
• Damıtma, çözeltideki sıvının buharlaştırıldıktan sonra II. Su - zeytinyağı

geri soğutucudan geçirilip, yoğunlaştırılarak saflaştı- III. Ham petrol
rılmasıdır. IV. Nikel tozu - sofra tozu
• Basit damıtma, katı - sıvı ve sıvı - sıvı homojen karı- V. Lehim
şımların ayrıştırılmasında kullanılabilir. Yukarıda verilen karışımları bileşenlerine ayırabilmek
• Katı - sıvı çözeltilerde tuzlu su gibi sadece katı bile- için hangi ayırma yöntemleri kullanılmalıdır?
şen (tuz gibi) elde edilecekse buharlaştırma, her iki
EDİTÖR YAYINLARI
bileşen (tuz ve su gibi) elde edilecekse basit damıtma ̚ Çözüm: I. basit damıtma, II. ayırma hunisi, III. ayrım-
yöntemi kullanılır. sal damıtma, IV. mıknatıslama, V. Erime noktası farkı
• Damıtma yönteminde elde edilen sıvıya destilat denir.
Ç Çözünürlük özünürlük Farkından Yararlanarak AyırmaFarkından Yararlanarak Ayırma

a. Özütleme (Ekstraksiyon, Çekme)
̛ Örnek: • Karışımın bileşenlerinden birinin karışıma eklenen bir
› Şekerli sudan şeker ve tuz eldesi çözücü yardımı ile ortamdan uzaklaştırılmasıdır.

› Deniz suyundan içme suyu eldesi • Katı, sıvı ve gaz karışımlara uygulanabilir.
› Doğada görülen su döngüsü
̛ Örnek:
› Şeker pancarından şeker eldesi
b. Ayrımsal Damıtma
• Kaynama noktaları birbirinden farklı sıvı - sıvı homo- › Bitkilerden yağ ve parfüm eldesi
jen karışımların ayrıştırılmasıdır. › Aspirin ham maddesi olan salisilik asidin söğüt
• Basit damıtma yönteminden farklı olarak fraksiyon ko- ağacından elde edilmesi
lonu kullanılır. › Tuzlu peynirin suda bekletilerek tuzunun uzaklaş-
• Fraksiyon kolonu, camdan yapılmış ve içinde cam tırılması
parçacıkları bulunan bir kolondur. › Çay demlenirken çay yaprağındaki renk ve tat ve-
ren maddelerin suya geçmesi

b. Kristallendirme
Fraksiyon Termometre Soğutucu • Katı - sıvı homojen karışımlarda çözeltinin ısıtılması
kolonu veya soğutulması sonucunda doygunluğa ulaşarak
katının çöktürülmesidir.
Cam
balon Su Toplama ̛ Örnek:
İspirto çıkışı Su kabı
girişi
ocağı › Tuzlu sudan tuz eldesi
Destilat
› Şekerli tatlıların bir süre sonra şekerlenmesi
• Yüksek verimde ayırma sağlar. c. Ayrımsal Kristallendirme
• Ayrımsal damıtmada kaynama noktası düşük sıvı • Aynı çözücüde çözünürlüklerinin sıcaklıkla değişimi

önce buharlaşır ve soğutucuda tekrar yoğunlaşarak farklı olan katı - katı karışımlarının çözünürlük farkı ile
destilat kabında toplanır. ayrıştırılmasıdır.
̛ Örnek:
̛ Örnek: › NaCl - KNO karışımının ayrılması
3
› Etil alkol - su karışımın ayrıştırılması › Şeker - tuz karışımının ayrılması

› Ham petrolün bileşenlerine ayrıştırılması › Deniz suyundan yemek tuzunun elde edilmesi