Page 523 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

OSMANLI'DA TOPRAK MÜLK
OSMANLI'DA TOPRAK MÜLKIYETI VE TARIMSAL ÜRETIMIYETI VE TARIMSAL ÜRETIM 7. ÜNITE 523
• Osmanlı Devleti’nde ekonomi anlayışı devlet anlayışıyla yakından ilgilidir. Ekonomik faaliyetlerin tümü reayanın
sıkıntıya düşmeden bolluk içinde yaşamasına yöneliktir. Temeli tarıma dayalı Osmanlı ekonomisinde toprak çok
önemlidir. Osmanlı Devleti’nde fethedilen topraklar, Divân üyesi nişancı tarafından tapu tahrir defterlerine kayde-
dilirdi. Böylece devlet arazisi (mirî arazi) hâline gelen bu araziler işletmek koşuluyla reayaya bırakılırdı. Reayaya
vergi ödemek koşuluyla dağıtılan araziler “çifthane sistemi” içerisinde değerlendirilirdi.
• Osmanlı Devleti’nde toprak sistemi genel olarak; miri, mülk ve vakıf olmak üzere üç bölüme ayrılırdı.

MIRI ARAZI
• Mülkiyeti devlete ait olan topraklardır.
• Bu toprakların kullanım hakkı, kira bedeli alındıktan sonra sözleşmeyle reayaya bırakılırdı.
EDİTÖR YAYINLARI
• Toprağı işleyen reaya, elde ettiği üründen 1/10 ile 1/2 arasında değişen oranlarda vergi ödemekle mükelleftir.
• Mirî arazi gelirlerinin kullanımına göre bölümlere ayrılırdı.

Paşmaklık: Gelirleri padişah anneleri, eşleri ve kızlarına ayrılan topraklardır.
Malikâne: Devlet adamlarına mülk olarak verilen topraklardır.
Yurtluk: Gelirleri sınırların güvenliği için ayrılan topraklardır.
Ocaklık: Gelirleri kale ve tersane giderleri için ayrılan topraklardır.
Dirlik: Gelirleri asker ve sivil devlet görevlilerine bırakılan topraklardır.
Mukataa: Gelirleri doğrudan devlet hazinesine aktarılan topraklardır.

VAKIF ARAZI
• Hayırsever mülk sahiplerinin gelirleriyle cami, medrese, mescid, zaviye gibi sosyal amaçlı kurumların giderlerinin
karşılanması için vakfettikleri arazileridir.

MÜLK ARAZI
• Mülkiyeti kişilere ait olan topraklardır.

• Bu tür arazilerin Osmanlı toprağı içindeki miktarı çok azdır.
• Geliri ve kullanma hakkı şahsın kendisine ait olan bu tür arazilere sahip olanlar; arazilerini satma, vakfetme ve hibe
etme hakkına sahipti.
• Mülk arazi öşrî ve haraci olmak üzere ikiye ayrılırdı.

Öşri: Mülkiyeti Müslümanlara ait olan topraklardır.
Haraci: Mülkiyeti gayrimüslimlere ait olan topraklardır.
ÇIFTHANE
• Çifthane sistemi üç elemandan oluşur. Bunlar;

› Köylü hane halkı → hane

› Bir çift öküz → çift
› Bu ikisinin birlikte işleyebileceği arazi (miri arazi) → çiftliktir.
• Bu üç elemanın oluşturduğu çift-hane birimi Osmanlı tarım ekonomisinde bir tarımsal üretiminin nasıl yapıldığını
gösterir.
• Çifthane sisteminde; ailenin emeği, bir çift öküz ve işlenen arazi olmak üzere bir üretim arazi birimi oluşturuldu.
• Bu birimde hane halkı vergilendirmede esas sayılırdı.
• Işlenen toprağın mülkiyeti devlete ait olduğundan hane halkının elindeki araziyi satması, hibe veya vakfetmesi
yasaktı.