Page 116 - 10. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM
P. 116
ÖZETİN ÖZETİ 6. ÜNİTE: SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI
OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI
Osmanlı Merkeziyetçi Yapısının Güçlendirilmesi
Q Osmanlı Devleti’nin kısa sürede büyümesinde güçlü merkezi- Q Osmanlı Devleti’nde mutlak gücün padişahta olduğu anlayı-
yetçi yapıya sahip olmasının payı büyüktür. şını yerleştirdi.
Q Osmanlı devlet yönetiminde, sömürgeci bir anlayış görül- Q Böylece yönetimde Türk ailelerinin nüfuzunu kırarak mer-
mez. keziyetçi devlet yapısını güçlendirdi.
Q Osmanlı Devleti’nde, devletin devamlılığı esastır. Q Fatih Dönemi’nden itibaren müsadere denilen sistem uygu-
Q Devletin sonsuza kadar yaşayacağı düşüncesi için Devlet-i landı.
Ebed Müddet unvanı kullanılmıştır. Q Bu uygulama ile yüksek derecede görev yapanların ölümleri
Q Devletin büyüklüğü için de Devlet-i Muazzama gibi unvanlar hâllerinde mallarına el konularak bunların hazineye intikal
kullanılmıştır. ettirilmesi sağlandı.
Q İlk Türk devletlerinde olduğu gibi “kut alma” anlayışı Q İlk kez 1453 yılında Veziriâzam Çandarlı Halil’in ailesinin
Osmanlı’da da devam etti. malları müsadere edildi.
Q Bu anlayış Osmanlılarda, Allah’ın takdiri ve inayeti olarak Q Fatih’in bu uygulamadaki amacı devlet otoritesine rakip
yorumlandı. olabilecek oluşumları engellemekti.
Q Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde “Ülke hanedanın ortak Q Fatih’in merkeziyetçi devlet yapısını güçlendirmek için
malıdır.” anlayışı vardı. getirdiği uygulamalardan biri de haremden evlenme gelene-
ğinin başlatmasıdır.
Q Bu anlayış sık sık taht kavgalarına neden oluyordu.
Q Yabancı bir prensesin ya da güçlü bir Türk ailesine mensup
Q I. Murat bu anlayışı “Ülke hükümdarın ve oğullarının ortak bir kadının ailesi, Osmanlı hanedanıyla evlilik bağı kurarak
malıdır” anlayışına dönüştürdü.
siyasi çıkarlar sağlayabiliyordu.
Q Böylece hâkimiyet bir sülaleden alınarak bir aileye mahsus Q Fatih, bu nedenle başta padişah olmak üzere, Enderunda
kılındı.
yetişen devlet yöneticilerinin, saray hareminden yetiştiri-
Q Fatih çıkardığı “Fatih Kanunnamesi” ile tahta çıkan hüküm- len kadınlarla evlenme geleneği başlattı.
darın kardeşlerini öldürebileceğini ilan etti.
Q Devlet, taşraya gönderdiği idareci ve askeri görevlilerin
Q Fatih’ten önce veziriâzamlık gibi önemli görevlere nüfuzlu nüfuzlu ailelerin kızlarıyla evlenmelerinin önüne geçti.
Türkmen ailelerine mensup kişiler getiriliyordu.
Q Böylece nüfuzlu ailelerin evlilik yoluyla devlet yönetimin-
Q Fatih, devşirme sisteminden yetişenleri yüksek görevlere deki güçleri kırıldı ve merkezi otorite güçlendi.
getirdi.
Devlet İdarecilerinde Bulunması Gereken Vasıflar
Q Nasihatnâme ve siyasetnâmelerin kaynağını, Kur’an-ı Q Osmanlı Devleti’nde nasihat geleneği Osman Gazi önce-
Kerim ayetleri ve Hz. Muhammed’in hadisleri; atasözleri, sine dayanır.
yaşanmış ibret verici olaylar oluştururdu.
Q Şeyh Edebali Osman Bey’e dini, ilmi ve ahlaki öğütlerde
Q Karahanlılar Dönemi’nde, Yusuf Has Hacip’e ait “Kutadgu bulunmuştur.
Bilig” ile Büyük Selçuklu Veziri Nizam’ül-Mülk’ün “Siyaset- Q II. Murat’ın oğlu II. Mehmet (Fatih) için “Nasihat-üs Sul-
nâme” adlı eserleri bu tür eserlere örnek olarak gösteri- tan Murad” adlı nasihatname yazmıştır.
lebilir.
Q Yavuz Sultan Selim oğlu Kanuni’ye “Siyasetnâme” yazmış-
Q Osmanlı Devleti’nde idarecilerin sahip olması gereken tır.
vasıflar; nasihatnameler, siyasetnameler ve risalelerde
belirtilmiştir. Q Veziriâzam Lütfi Paşa’nın yazmış olduğu “Âsafnâme”
önemli siyasetnâmelerden biridir.
116 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Tarih
MARKAJ YAYINLARI
