Page 118 - 11-sinif-tarih-beceri-temelli-soru-bankasi

● Bu durum karşısında Osmanlı yönetimi yerli sanayicisini SÖMÜRGECİLİKTEN EMPERYALİZME
korumak için birtakım tedbirler almaya çalıştı.
● Emperyalizm: Bir devletin başka ulusları, devletleri,
● Osmanlı Devleti'nde ilk sanayileşme adımları III. Selim toplulukları, siyasi, ekonomik ve kültürel hakimiyetine
alması ve bu hakimiyetini yaymak istemesidir.
ve II. Mahmut dönemlerinde atıldı.
● Batılı ve emperyalist güçler, Sanayi İnkılabı ile birlikte
● III. Selim askeri alanda kılık-kıyafet, top-tüfek imalatı sömürgecilik ve emperyalizm anlayışıyla başta Afrika
gerçekleştirirken, II. Mahmut Dönemi'nde savaş sana- ve Asya kıtaları olmak üzere dünyanın birçok bölgesini
yisi geliştirilmeye çalışıldı. kendi çıkarları doğrultusunda sömürgeleştirdiler.
DATA YAYINLARI
OSMANLI DEVLETİ'NİN SON
DÖNEMLERİNDE EKONOMİK HAYAT
OSMANLI DEVLETİ'NDE SANAYİYİ GÜÇLENDİRMEYE
YÖNELİK TEDBİRLER DIŞ BORÇLAR SORUNU VE DÜYÛN-I UMÛMİYE
İDARESİNİN KURULMASI
● Şirketleşme Hareketleri: 1850'de ilk adım olarak
Boğaziçi vapur seferlerini yürütmek üzere Şirket-i Hay- ● Kırım Savaşı'na ekonomik sorunlar içinde giren Osmanlı
riye kuruldu. Devleti ilk dış borcunu 1854 yılında bu savaş sırasında
İngiltere'den aldı.
● Sergi-i Umum-i Osmanlı'nın Açılması: 1863'te İstan- ● Osmanlı Devleti giderek artan dış borçları ödeyemez
bul Sultanahmet'te tarım ve sanayi ürünlerinin tanıtıl- hale gelince 1875'te iflasını ilan etti.
dığı ilk sergi açılmıştır.
● 1881 'de dış borç miktarının yarıya indirilmesi şartıyla
● Islah-ı Sanayi Komisyonu'nun Kurulması: Tanzimat Muharrem Kararnamesi'ni çıkardı.
Dönemi'nde kurulan bu komisyon, bugünkü ticaret ● Bu kararnameyle Osmanlı maliyesinin tuz, ipek, tütün,
sanayi odalarının ilk şekliydi. ispirto ve balık üretiminden kaynaklanan vergi gelirle-
rine ve pul gelirlerine alacaklı devletler tarafından el
● Demir Yolu Projelerinin Hayata Geçirilmesi: 1856'da
Anadolu'da ilk demir yolu hattı İzmir-Aydın ve İzmir-Tur- konuldu.
gutlu (Manisa) arasında açıldı. ● Ayrıca borçların düzenli ödenmesini sağlamak ve devle-
tin ekonomik faaliyetlerini kontrol etmek üzere Düyûn-ı
● Sanayi Mekteplerinin Açılması: Sanayi kuruluşlarına Umûmiye (Genel Borçlar) İdaresi kuruldu.
nitelikli işçi yetiştirmek amacıyla 1864' ten itibaren ● Başkanlığını İngiliz ve Fransız temsilcilerin yürüttüğü bu
İstanbul ve diğer bölgelerde erkekler ve kızlar için ayrı kuruluşla birlikte Osmanlı Devleti ekonomik bağımsızlı-
ayrı birçok sanayi mektebi kuruldu. ğını büyük ölçüde kaybetti.

OSMANLI DEVLETİ'NİN ENDÜSTRİYEL ÜRETİME İTTİFAK VE TERAKKİ'NİN MİLLİ İSTİKLAL POLİTİKASI
GEÇİŞTE YAŞADIĞI SORUNLAR ● Milli ekonomi konusunda İttihat ve Terrakki en çok
Alman milli iktisat ekolünün önde gelen ekonomisti
● Osmanlı Devleti'nde XVIII ve XIX. yüzyıllarda endüstri- Friedrich List'ten etkilenmiştir.
yel üretime geçişin gecikmesine; Rusya ve Avusturya ile
uzun süren savaşların ekonomik sıkıntılara yol açması, ● Yabancıların tekelinde bulunan ticaretin Türk - Müs-
lüman tüccarların eline geçebilmesi için çeşitli yollara
yapılan ıslahatların ulema ve Yeniçeri Ocağı tarafından başvuruldu.
engellenmesi, ülkede yaşanan azınlık isyanları ve Avru- ● Gümrük vergilerinde köklü değişikliklere gidilerek,
palı devletlerin Osmanlı'yı parçalama girişimleri etkili tarım, yerli sanayi ve üreticiyi koruyucu önlemler alındı.
oldu.
● Düyûn-ı Umûmiye faaliyetleri askıya alındı. Birçok ano-
nim milli şirketler kuruldu.

1838 BALTA LİMANI TİCARET ANTLAŞMASI ● Devlet bankacılığı anlayışıyla yeni milli kredi kurumları
oluşturuldu.
● Rus tehlikesine karşı İngilizlerden yardım isteyen II. ● Osmanlı Devleti'nde ticaretle uğraşanlar ve zanaatkâr-
Mahmut 1838'de İngiltere ile Balta Limanı Ticaret Ant- lar ile o zamana kadar vergiden muaf olan tüm yabancı-
laşması'nı imzaladı. lar, vergiye tabi tutuldu.

116