Page 20 - 11_cografya_ogretmenin

18 DOĞAL SİSTEMLER
ˇ Güneş ışınlarının okyanus ve denizlerin 200 metre derinliğine kadar ulaşabildiği ortamlarda
canlı çeşitliliği fazladır.

ˇ Fosfor ve azot başta olmak üzere bitki besin maddesi bakımından fakir olan açık denizler-
de canlı çeşitliliği azalmaktadır. Kıyılarda ise karalardan taşınan besin maddelerinin açık
denizlerden fazla olması kıyılardaki canlı yaşamını çeşitlendirmiştir.
NOT
Sıcak ve soğuk okyanus akıntılarının karşılaşma alanlarında plankton adı verilen bitkisel ve
hayvansal tek hücreli canlıların sayısı ve buradaki biyoçeşitlilik fazladır.

ˇ Okyanustan atmosfere taşınan toplam tuz miktarının yıllık 10 milyon ton olduğu hesaplanmış-
tır. Havada asılı durumdaki küçük tuz kristallerinin yoğuşma olayında önemli etkileri vardır.
Aerosol denen bu küçük parçacıklar, bulutların oluşumlarını sağlar. Aerosoller olmasaydı
iklimler daha kurak olurdu.

ˇ Yağmur damlaları yere düşerken havada bulunan aerosolleri yakalayarak toprağa indirir.
Yağışlarla toprağa inen bu tozlar, tarlaların verimini arttırmak için kullanılan geleneksel
gübrelerin bazılarının küçük örnekleridir. (Kalsiyum, magnezyum, potasyum vb. metallerin
fosfatları ve sülfatları). Her yıl yağmurlarla kara parçalarının yüzeyine 150 milyon ton
gübre düştüğü tahmin edilmektedir.

ˇ Okyanus ekosistemleri içerisinde yer alan daha küçük boyutlardaki ekosistemlerin her
birinde kendine özgü canlılar yaşar. Mercan resifleri; tropikal bölgeleri ile sıcak, temiz ve
sığ sularda mercan adı verilen hayvanların ölmesi sonucu bunlara ait kalıntıların birikme-
siyle oluşur. Mercan resifleri, canlılar için hem beslenme hem de barınma alanları olup tür
çeşitliliğinin artmasını da sağlar.

Akarsu Ekosistemleri
ˇ Akarsular, ekosistemlerin önemli bir parçasını meydana getirir. Akarsuyun yer altına sızan
kısmı akiferleri, yüzeysel akışa geçen kısmı da deniz ve okyanusları besler.

ˇ Akarsular birçok bitki ve hayvan türü için yaşam alanı oluşturur.

ˇ Akarsuların hızı, fiziksel ve kimyasal özellikleri akarsuyun barındırdığı hayvan türü ve sayısı
üzerinde etkili olan maddelerin başında gelir.
ˇ Bir akarsuda eğim kesintileri ve çağlayanlar varsa biyolojik üretim ve çeşitlilik az olur. Yatak
eğiminin fazla olduğu yerlerde bol miktarda alüvyal malzeme taşınıyorsa akarsu bulanık bir
görünüm arz eder. Suyun bulanık olması birçok canlı için olumsuz sonuçlar doğurur.