Page 181 - 6. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

SÖZCÜKTE ANLAM (ÇOK ANLAMLILIK) - 1
SÖZCÜKTE ANLAM (ÇOK ANLAMLILIK) - 1 2. BÖLÜM 181
ÇOK ANLAMLILIK
• Dilin anlamlı en küçük parçası olan ve insanların anlaşmasını sağlayan ses birliklerine sözcük (kelime)
denir.
• Sözcükler, farklı nedenlerden dolayı zamanla değişik durumları ifade etmek için kullanılır. Bu da aynı
sözcüğün birden fazla anlam ifade etmesine yol açmıştır. Sözcüklerin bu şekilde birden fazla anlamı
ifade etmesine çok anlamlılık denir.

̛ Örnek:
“Yakmak” Sözcüğünün Farklı Anlamları

Yanmasını sağla- Ateşle yok Işık vermesini Kurutmak, zarar Çok sıcak
mak, tutuşturmak etmek sağlamak vermek olmak

Ő Yaktığı kibriti Ő Belediye çöpleri Ő Lambaları yaktı Ő Fırtına ekinleri Ő Güneş resmen
bana uzattı. yakmış� ve içeriyi gezdi. yakmıştı� yakıyordu�

̛ Örnek: “Kurumak” sözcüğünün farklı anlamlarda kullanımı:

Ő Henüz tam kurumayan kayısılar, altın gibi parlıyordu. (Islaklığını, nemini yitirerek kuru duruma gelmek)
Ő Ormanın en güzide ağacı kurumuş diye duydum. (Bitki, suyu çekilip cansız duruma gelmek)

Ő Yağmur yağmayınca baraj gölü kuruyup kaldı öylece. (Akarsu, göl vb.nin suyu kalmamak)
Susuzluktan boğazı kurumuş, dili damağına yapışmıştı. (Çok susamak)
Ő Ő EDİTÖR YAYINLARI
Ő Şu kurumuş kadın, hep hasetten bu hâlde. (Cılızlaşmak, sıskalaşmak, zayıflamak)
Ő Sürekli aynı şeyleri yemekten bağırsakları kurumuştu� (Yumuşaklığını yitirmek, sertleşmek)

• Zamanla anlam genişlemesine uğrayarak değişik anlamlar kazanan sözcükler; gerçek, mecaz ve terim
anlamda kullanılır.

Gerçek (T
Gerçek (Temel) Anlamemel) Anlam
• Sözcüğün tek başına kullanıldığında akla gelen ilk anlamına gerçek (temel) anlam denir.

̛ Örnek:

Akşam sıcaktan elimin içi Ő Oyun oynarken Aylin’in bur- Ő Kor ateş, sobanın dört bir
terlemişti. (Gerçek anlam) nu kanadı. (Gerçek anlam) yanını ısıtmış. (Gerçek anlam)

› “El” sözcüğünün akla gelen ilk › “Burun” sözcüğü, akla so- › “Ateş” sözcüğü, yanıcı mad-
anlamı, organımız olan “el”dir. lunum organını getirecek delerin tutuşmasıyla beliren
Bu sözcük organ anlamında şekilde cümle içinde kullanı- ısı ve ışık anlamında kulla-
kullanıldığında gerçek anla- lırsa gerçek anlamında kulla- nıldığında gerçek anlamın-
mında kullanılmış olur. nılmış olur. da kullanılmış olur.