Page 137 - 7'DEN LGS'YE FEN BİLİMLERİ HAZIRLIK İLK ADIM - EDİTÖR YAYINLARI

8. SINIF SORULARIYLA TANIŞMA BASIT MAKINELER

3 5 Kaldıraçlarla ilgili;
I. Destek uçta ise kuvvetten kazanç sağlanabilir.
II. Yük ve destek uçta ise kuvvetten kayıp, yoldan
kazanç sağlanır.
III. Destek ortada iken kuvvet kolu yük kolundan
büyük ise kuvvetten kazanç sağlanamaz.
yukarıdaki bilgilerden hangileri doğru olabilir?
Farenin fili kaldırabilmesi için hangisinin yapıl-
ması uygun olur? A) I ve II B) I ve III
A) Destek fareye doğru yaklaştırılmalı C) II ve III D) I, II ve III
EDİTÖR YAYINLARI
B) Destek file doğru yaklaştırılmalı
C) Daha ince bir kalas kullanılmalı
D) Fare desteğe doğru hareket etmeli Çözüm: Kaldıraçlar tek taraflı ve çift taraflı kaldıraçlar
olmak üzere ikiye ayrılır. Bir kaldıraçta bulunan noktalar
Çözüm: Destek file doğru yaklaştırılırsa kuvvetin uygulan- aşağıdaki gibi verilmiştir. Desteğin uygulanan kuvvet ve
dığı kol uzar ve küçük kuvvetlerle büyük yüklerin kaldırıl- yük arasında olduğu kaldıraç tiplerine çift taraflı kaldıraç
ması mümkün olur. Böylece farenin de fili kaldırabilmesi denir. Çift taraflı kaldıraçlarda kuvvetin uygulandığı nokta
mümkün hâle gelir. Kaldıraçlarda kuvvet kolu uzadıkça destekten uzaklaştırılırsa uygulanacak kuvvetin büyüklüğü
kuvvetten kazanç artar. Kuvvet kolu kısaldıkça da kuvvet azalır. Yani kuvvet kazancı artar. Aşağıdaki kaldıraç aynı
kaybı artar. zamanda çift taraflı kaldıraca örnek verilebilir.

Kuvvet Yük

4 Kuvvet Kolu Yük Kolu
Destek

Desteğin uçta olduğu kaldıraçlara ise tek taraflı kaldıraçlar
denir. Tek taraflı kaldıraç tipleri aşağıda verilmiştir.

F P=15 N Kuvvet Yük
Yük kolu

15 N ağırlığındaki bir yükü iki sabit makaralar Kuvvet kolu
kullanarak şekildeki gibi yukarı kaldırmak iste- Destek
Yük
Kuvvet
yen bir öğrenci kaç N’luk kuvvet uygulamalı- Bu tip kaldıraçlarda yük, kuvvet ve destek arasında
Kuvvet
Yük
Yük kolu
Kuvvet kolu
dır? nerede bulunursa bulunsun daha az kuvvet uygu-
lanarak ağır yükler kaldırılabilir. Kuvvetten kazanç,
A) 30N B) 15 N C) 10 N D) 5N yoldan ise kayıp vardır.
Kuvvet kolu
Yük kolu
Destek
Çözüm: Sabit makaralar; çevresinden geçen ip çekildiğin- Destek
de yalnızca dönme hareketi yapar. Makara, yük ile birlikte Yük Kuvvet
hareket etmez. Kuvvetten ve yoldan kazanç sağlamaz. İp Kuvvet kolu
ne kadar çekilirse yük de o kadar yükselir. Kuvvetin yö-
nünü değiştirmek için kullanılır. Kuvvetin uygulama doğrul- Yük kolu
tusunun önemi yoktur. Yükün ağırlığı uygulanan kuvvetin Destek
büyüklüğüne eşittir (Sabit makaranın ağırlığı kuvvetin de-
ğerini değiştirmez). İnşaatlarda malzeme taşımada, bayrak Bu tip kaldıraçlarda kuvvet kolu her zaman yük ko-
direklerinin ucunda sabit makaralardan yararlanılır.
lundan küçük olduğu için uygulanacak kuvvet yükün
Yük = Kuvvet P = F ağırlığından fazla olur. Bu nedenle bu tür kaldıraç-
Bu nedenle F = P → F = 15 N larda kuvvetten kayıp, yoldan ise kazanç vardır.
13
1377