Page 8 - 9. SINIF BİYOLOJİ DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI
P. 8
ÖZETİN ÖZETİ 1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ
CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞİKLER
Q İnorganik Bileşikler: Bu bileşikler, canlı organizmaların sentezleyemeyip dışarıdan hazır olarak aldığı bileşiklerdir. Canlılar bu
bileşikleri topraktan, sudan, havadan ve diğer canlılardan alır. İnorganik bileşikler sindirime uğramadan hücre zarından geçer,
hücrenin yapısına katılır ve metabolik faaliyetlerde düzenleyici olarak rol oynar. Ancak hücresel solunumda enerji elde etmek
amacıyla kullanılmaz. Canlı organizma için gerekli başlıca inorganik bileşikler; su, mineraller, asitler, bazlar ve tuzlardır.
Q Organik Bileşikler: Genellikle organik bileşiklerin yapısında C, H, O bulunur, Karbon, hidrojen ve oksijen dışında birçok organik
bileşikte azot (N), fosfor (P), kükürt (S) gibi elementler de bulunur. Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipitler, proteinler,
enzimler, vitaminler, nükleikasitler, hormonlar ve ATP’dir. Organik bileşikler, ototrof (üreticiler) canlılar tarafından inorganik
maddeler kullanılarak fotosentezle doğrudan üretilebilir. Organik bileşikler canlılarda; yapı maddesi, enerji verici, düzenleyici ve
GİRİŞ YAYINLARI
yönetici olarak görev yapar.
Suyun Canlılar İçin Önemi
Q Bütün canlıların vücudunda en fazla bulunan bileşik sudur. Q Boşaltım maddeleri suda çözünmüş olarak atılır. Su mole-
Suyun doku ve organlardaki oranları farklı olabilir. Kanın külleri birbirini çeker.
%90’ı sudur. Adhezyon: Suyun içinde bulunduğu ortamın çeper molekülleri-
nin suyu çekmesine adhezyon denir.
Q Kimyasal tepkimeler su ortamında gerçekleşir. Ortamdaki
su yoğunluğu %15'in altına düştüğünde enzimler çalışmaz. Kohezyon: Su moleküllerinin birbirini çekmesine kohezyon
denir. Su moleküllerinin oksijen ve hidrojen atomları arasında
Q Besin ve boşaltım maddeleri suda çözünmüş olarak taşınır. oluşan hidrojen bağları ile su molekülleri birbirini çeker.
Q Vücut ısısını dengeler. Terleme ile vücut ısısı düşürülür ve
boşaltım maddeleri vücuttan uzaklaştırılır.
Q Bitkiler, mineralleri köklerindeki emici tüyler yardımıyla
sudan çözünmüş olarak alırlar. Su Cıva
Q Vücut sıvılarının yoğunluğunun dengelenmesinde sudan Adezyon > Kohezyon Kohezyon > Adezyon
yararlanılır. Vücut sıvılarının pH’ı su kullanılarak dengelenir. Q Su fotosentezde hidrojen ve elektron kaynağıdır.
Q Su +4°C ‘de en yüksek özgül ağırlığa sahiptir. Bu nedenle Q Büyük molekül yapısına sahip organik bileşiklerin suyu kulla-
su yüzeyden donar ve donarken hacmi artar, hafifler. narak yapı taşlarına ayrıştırılmasına hidroliz denir.
Asit ve Bazların Canlılar İçin Önemi
Asitler Bazlar
+
-
Q Sulu çözeltilerine hidrojen iyonu H veren bileşiklerdir. Q Suda çözündüklerinde OH iyonu veren ya da sulu çözelti-
+
Q İnorganik ve organik çeşitleri vardır. lerde H iyon derişimini azaltan moleküllerdir.
Q İnorganik ve organik çeşitleri vardır.
Asidik özellik artar. Nötr Bazik özellik artar.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Mide Limon Domates Süt Su Kabartma Sabun Çamaşır
asidi tozu suyu
10 Giriş Yayınları / 9. Sınıf Biyoloji
