Page 112 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
112
112 DOĞAL SİSTEMLER
a) Konveksiyonel (Yükselim) Yağışlar: Yağış Çeşitleri ve Önemi:

* Özellikle ilkbahar ve yaz başlarında gündüz * Ülkemizde meydana gelen şiddetli yağmur-
aniden ısınan hava kütlelerinin yükselerek lar sele neden olmaktadır. Ülkemizin yüksek
yoğunlaşması sonucunda oluşan yağışlardır. kesimlerinde yağışlar genelde kar şeklinde-
Yükselen hava soğuyarak yoğunlaştığı için dir. Kar yağışları ulaşımın aksamasına neden
içindeki nemi bırakmak zorunda kalır. Özel- olmaktadır. Ayrıca yoğun kar yağışı çığ düş-
likle Ekvator çevresinde yıl boyunca sürekli mesine neden olmaktadır.Ülkemizde ilkbahar
yükselim yağışları görülür. Ayrıca karaların iç ve sonbahar mevsimlerinde dolu, ilkbahar ve
EDİTÖR YAYINEVİ
kesimlerinde bahar ve yaz aylarında yaşanan yaz aylarında çiy, sonbahar ve kış aylarında
yağışlar da konveksiyonel kökenlidir. ise kırağı ve kırç oluşmaktadır.

b) Orografik (Yamaç) Yağışlar:
Yağışın Dağılışı:
* Dağların geniş yer tuttuğu bölgelerde, dağ-
lara doğru hareket eden nemli hava kütle- * Yağışın dağılışını büyük ölçüde yeryüzü şekil-
leri, yamaç boyunca yükselerek yoğunlaşır. leri belirler. Ülkemizde dağların denize para-
Bu gibi bölgelere bol yağış bırakır. Hava küt- lel uzandığı yerler daha fazla yağış alırken,
lesi belirli bir yükseltiye kadar yağış bıraktık- alçakta kalan yerler ise daha az yağış alır.
tan sonra nemini kaybederek kuru bir hava * Doğu Karadeniz Dağları, Batı Karadeniz Dağ-
kütlesi halini alır. Bu nedenle dağların etek ları, Toroslar ve Nur Dağları'nın denize bakan
kesimleri daha fazla yağış almaktadır. yamaçları fazla yağış alır. Orta Anadolu,

* Himalaya dağlarının eteklerinde yer alan Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Tuz Gölü ve
Çerapunçi, bu yağış türünün en fazla ger- Iğdır çevresi az yağış alır.
çekleştiği ve Dünya’nın en fazla yağış alan
merkezidir (11.000 mm). Türkiye’de Doğu YAĞIŞ REJİMLERİ
Karadeniz Bölümü’nün yıl boyu bol yağış
almasında yamaç yağışları da etkilidir. 1. Düzenli Yağış Rejimine Sahip Yerler: Kara-
deniz Bölgesi'nin kıyı kuşağı her mevsim yağışlıdır.
c) Frontal (Cephe) Yağışlar: Yağışlar genellikle yağmur şeklindedir. Rize, Gire-
sun, Trabzon ve Zonguldak düzenli yağış rejimine
* Farklı sıcaklık ve nem özelliklerine sahip hava sahiptir.
kütlelerinin karşılaşma alanlarında cephe
yağışları oluşur. Soğuk ve yoğun hava altta 2. İlkbaharı Yağışlı Yerler: Orta Anadolu
kalırken, sıcak ve nemli hava yükselir. (Konya, Kayseri, Niğde) ve Doğu Anadolu'nun bazı
bölümlerinde (Ağrı, Muş, Van) en fazla yağışı ilk-
* Hem yükselme hem de soğuk bir hava ile baharda almaktadır. Kış mevsiminde ise kar yağışı
temas etmenin sonucunda sıcak hava yoğun-
laşarak yağış bırakır. Türkiye’de de yıllık görülmektedir.
yağışların büyük bölümü cephe yağışları ola- 3. Yazı Yağışlı Yerler: Erzurum, Kars ve Ardahan
rak gerçekleşir. çevreleri en fazla yağışı yaz mevsiminde almakta-
dır. Kış aylarında ise kar yağışı görülmektedir.