Page 22 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
22 22 DOĞAL SİSTEMLER

* Ekvator’dan kuzeye gidildikçe Kuzey Kutup Noktası’na; güneye gidildikçe Güney Kutup Noktası’na
gidilir.

* Aynı anda Dünya’nın yarısı aydınlık, yarısı karanlıktır.

* Bu durum Dünya’nın ekseni etrafındaki hareketi ile birleşince gece ve gündüz oluşur.
* Kutup noktaları yerin merkezine daha yakın olduğundan, kutuplara gidildikçe yer çekimi artar.

* Hep aynı yöne giden bir kişi sonunda başladığı noktaya ulaşır.
* Dünya’nın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır.
EDİTÖR YAYINEVİ
* Paralellerin boyları kutuplara doğru kısalır. Meridyenler arası mesafe de kutuplara doğru azalır.
* Harita çiziminde hatalar meydana gelir, çünkü yuvarlak bir cismi bir düzleme aktarmak oldukça
zordur.

* Yerden yükseldikçe görüş alanı artar.

* Dünya’nın şeklinden dolayı Güneş ışınları her yöne aynı açıyla düşmez.
* Güneş ışınlarının aldığı yol Ekvator'dan kutuplara gidildikçe uzar.

* Buna bağlı olarak; sıcaklık, iklim, bitki
örtüleri, akarsu rejimleri, denizlerin tuzlu- Tundra
luk oranları, gölge boyları ve tarım ürünleri İğne
Ormanlar
kutuplara doğru gidildikçe değişir. Yapraklı
* Sadece Ekvator çevresine dik düşen Güneş Karışık
Ormanlar
ışınlarının düşüş açıları kutuplara gidildikçe Ekvatoral Yapraklı
küçülür, aldıkları yol uzar. Buna bağlı ola- Yağmur
rak sıcaklık kutuplara doğru gidildikçe aza- Ormanlar
lır. Bu olaya enlem etkisi denir.

* Ekvator sürekli termik alçak, kutuplar
sürekli termik yüksek basınç alanıdır. Tan
ve gurup süreleri kutuplara doğru gidildikçe
uzar.

* Limandan ayrılan bir geminin giderek küçülmesi ve bir süre sonra ufukta kaybolması Dünya’nın
şeklinin bir sonucudur.

NOTOT
N
y Dünya'nın şekline bağlı olarak Ekvator'dan kutuplara gidildikçe azalan hıza çizgisel hız, küre-
sel cisimlerin ekseni etrafında birim zamanda kat ettiği açıya ise açısal hız denir. Çizgisel hız
Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır, açısal hız değişmez.