Page 43 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ DOĞAL SİSTEMLER § 43
43

COĞRAFİ KONUM PARALELLER

* Coğrafi koordinat sistemi, dünya üzerindeki * Ekvator; Kutup noktalarına eşit uzaklıkta
bir yerin konumunu belirleyebilmek için oluş- bulunan Dünya’yı iki eşit parçaya bölen
turulmuştur. Bu sistem, teknolojik gelişme- hayali çizgiye denir. Bir yerin Ekvator’a olan
lerin etkisi ile insanların yaşamına yenilikler uzaklığına paralel denir.
katmıştır. Çember şeklindedir, yatay yönde uzanırlar.
*
* Coğrafi koordinat sistemi günümüzde araç- * Ekvator’un kuzeyine Kuzey Yarım Küre, güne-
lardaki navigasyon sistemlerinde, cep tele- yine Güney Yarım Küre denir.
fonlarındaki yer bildirimlerinde ve bir çok

Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönüş
* alanda kullanılmaktadır. Ekvator 0° Kuzey
Paralelleri
hareketi sırasında dönmeyen, hareketsiz
noktalara kutup denir.
Güney
Dünya'nın en kuzey uç noktasına Kuzey
* * kısma ayıran en büyük paralel dairesine de YAYINEVİ
Paralelleri
Kutup Noktası, en güney uç noktasına ise
*EDİTÖR * km).
Güney Kutup Noktası denir.
Başlangıç paraleli Ekvator’dur. Ekvator aynı
*
zamanda en büyük paralel dairesidir (40.076
Dünya'yı kuzey ve güney olmak üzere iki eşit
Ekvator denir.
Kutuplara gidildikçe paralellerin boyları küçü-
lür, dereceleri büyür.
Paralel ve meridyen çizgilerinin oluşturduğu
*
sisteme coğrafi koordinat sistemi adı verilir.
90’ı kuzeyde, 90’ı da güneyde olmak üzere
*
180 paralel dairesi vardır.
Herhangi bir noktanın veya bölgenin dünya
*
üzerinde bulunduğu yere coğrafi konum denir.
Coğrafi konum, mutlak (matematik) ve göre-
90° paraleli nokta halindedir.
*
celi (özel) konum olmak üzere ikiye ayrılır. * İki paralel arası uzaklık 111 km’dir.
ENLEM

* Paralel ve enlem aynı anlamda kullanılır.
1. MUTLAK (MATEMATİK) KONUM Fakat paralel çizgi adı, enlem ise bu çizginin

* Dünya üzerindeki bir noktanın, başlangıç Ekvator’a olan uzaklığının açı cinsinden değe-
paraleli (Ekvator) ve başlangıç meridyenine ridir. Bu açı derece, dakika ve saniye olarak
(Greenwich) göre konumuna matematik ifade edilir.
konum denir. * Ekvator ile dönenceler arasında bulunan

* Mutlak (matematik) konumu anlayabilmek enlemlere alçak enlemler, kutup daireleri ile
için paralel ve meridyenlerin özellikleri bilin- kutup noktaları arasında bulunan enlemlere
melidir. yüksek enlemler denir.