Page 45 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ DOĞAL SİSTEMLER § 45 45

* Başlangıç meridyeni Dünya’yı doğu ve batı BOYLAMIN ETKİLERİ
yarım küre olmak üzere 2’ye ayırır.
* Boylam sadece yerel saatler üzerinde etkilidir.

* Bir noktanın sahip olduğu boylam değeri o
noktanın yerel saatini etkiler.
Batı 30 o 0 o 30 o 60 o Doğu
Meridyenleri Meridyenleri * Bir yerde Güneş’in ufuktan en fazla yüksel-
diği an veya gölgenin en kısa olduğu an saat
12.00 olarak kabul edilir ve o yerin yerel
meridyen olur.İTÖR YAYINEVİ
saatini verir.
Başlangıç
Meridyeni * Aynı meridyen üzerinde bulunan noktaların
yerel saatleri aynı olmasına rağmen Güneş’in
* 180’i doğuda 180’i batıda olmak üzere 360 doğma ve batma saatleri farklıdır. Bunun
meridyen yayı vardır. nedeni, Dünya ekseninin 23° 27' eğik olması-
dır (21 Mart ve 23 Eylül’de aynıdır).
* İki meridyen arası mesafe sadece Ekvator’da
111 km’dir. Kutuplara gidildikçe Dünya’nın şek- * Aynı boylam üzerinde yer alan noktaların
linden dolayı bu mesafe daralır. yerel saatleri, öğle vakitleri ve Güneş’in tepe
noktasına gelme anları aynıdır.
* Bütün meridyenler kutupta birleşir. Aynı meridyen üzerinde bulunan noktaların

* Bir meridyenin tam karşısından geçen merid- * enlem dereceleri aynı değilse başlangıç merid-
yene anti meridyen denir.
yenine olan uzaklıkları Dünya’nın şeklinden
Meridyen ile anti meridyen birbirini 180°’ye
*
dolayı aynı olmaz.
ED ° * Dünya üzerindeki bir yerin; kıtalara, önemli
°
tamamlar. Yönleri terstir. Örneğin; 40 D
2. GÖRECELİ (ÖZEL) KONUM
meridyeninin anti meridyeni 180-40=140 B
ulaşım yollarına, yer altı, yer üstü kaynak-
İki meridyen arası zaman farkı 4 dakikadır.
*
* Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir. larına, siyasi bölgelere, yeryüzü şekillerine
ve üretim, tüketim bölgelerine bağlı olarak
* Bir meridyen üzerindeki tüm noktaların baş- ortaya çıkan kendine has özelliklerinin hep-
langıç meridyenine uzaklığının açı değeri ve sine özel konum (göreceli konum) denir.
zaman farkı aynıdır. Fakat uzaklıkları fark-
lıdır.

YEREL SAAT
BOYLAM

* Dünya üzerindeki herhangi bir noktadan * Bir bölgede Güneş ufuk düzlemi üzerinde en
geçen meridyen ile başlangıç meridyeni ara- yüksek noktaya ulaştığında saat 12.00’dir
sındaki yayın, açı cinsinden değerine boylam ve vakit öğle vaktidir.
denir. Bu açı derece, dakika ve saniye olarak * Güneş ışıkları bu bölgeye en geniş (büyük)
ifade edilir. açıyla düşer.