Page 147 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ MEKTUP / E-POSTA § 14747
1

EK FİİL (EK EYLEM)

* Kip eki almış fiillere eklenerek bu fiilleri birleşik zamanlı hâle getiren ve isimlere getirilerek isim-
lerin yüklem olmasını sağlayan eklere ek fiil denir.

* Ek fiil olarak kullanılan ekler idi (ek fiilin hikâye çekimi), imiş (ek fiilin rivayet çekimi), ise (ek
fiilin şart çekimi) ekleridir. Bu eklerin dışında ek fiilin geniş zaman çekiminde şahıs ekleri (1. tekil
-ım, 2. tekil -sın, 3. tekil -dır, 1. çoğul -ız, 2. çoğul -sınız, 3. çoğul -dır) kullanılır.

* İsimlerin ya da isim soylu sözcüklerin üzerine getirilen şahıs ekleri de bu sözcükleri yüklem yapar.
EDİTÖR YAYINEVİ
* Geniş zaman çekiminde 3. tekil ve 3. çoğul şahıslar “-dır” eki ile çekimlenir.

EK FİİLİN GÖREVLERİ

Basit zamanlı fiillere getirilerek bu fiilleri birleşik zamanlı yapma:

* Bu şiiri arkadaşım yazmış. (Bu cümlede “yazmış” fiili basit zamanlıdır. Çünkü sadece duyulan
geçmiş zaman eki kullanılmıştır.)

» Bu şiiri arkadaşım yazmıştı. (Fiil birleşik zamanlıdır. Çünkü duyulan geçmiş zaman ekinin üze-
rine “-tı” ek fiili getirilmiştir. Fiil, ek fiilin hikâye çekimiyle çekimlenmiştir.)

* Uzun zamandan beri bu senaryo üzerinde çalışıyor. [Bu cümlede “çalışıyor” fiili basit zamanlıdır.
Çünkü tek bir zaman eki (şimdiki zaman) kullanılmıştır.]
» Uzun zamandır bu senaryo üzerinde çalışıyormuş. (Bu cümlede fiil birleşik zamanlıdır. Çünkü
fiile hem şimdiki zaman eki “-yor” hem de ek fiilin rivayeti “-muş” getirilmiştir.)

* Elindekilerin kıymetini bilsen daha fazlasını istemeye hakkın olur. [Bu cümlede “bilsen” fiili basit
zamanlıdır. Çünkü bu fiil tek bir kip eki (şart eki) almıştır.]

» Elindekilerin kıymetini bilirsen daha fazlasını istemeye hakkın olur. (Bu cümlede “bilirsen” fiili
birleşik zamanlı bir fiildir. Çünkü burada fiile hem geniş zaman eki “-ir” hem de ek fiilin şart eki
“-se” getirilmiştir. Yani fiil kip ekinin üzerine ek fiil almıştır.)

N
NOTOT
y Basit zamanlı fiillerin tek bir kip eki alan fiiller, birleşik zamanlı fiillerin ise kip ekinin üzerine
ek fiil alan fiiller olduğu unutulmamalıdır.

İsimlere ya da isim soylu sözcüklere (zamir, sıfat, edat, fiilimsi) getirilerek bu sözcükleri
yüklem yapma:

* Bana anlattıklarının hepsi doğruymuş. (“doğru” ismi ek fiilin rivayeti olan “-miş” ekini alarak
yüklem olmuştur.)