Page 146 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
146 MEKTUP / E-POSTA
146
Emir Kipi: Emir kipinin eki yoktur ve bu fiil çekiminde eylemin yapılması emir, buyruk şeklinde ifade edilir.
Kişi kendi kendine emredemeyeceği için emir kipinin 1. tekil ve 1. çoğul çekimi yoktur.

* Aşağıdaki cümlelerde emir kipinin olumlu, olumsuz, olumlu soru ve olumsuz soru çekimleri örnek-
lendirilmiştir.
» Bu kitapların hepsini okusun. (Emir kipinin olumlu çekimi)
» Bu kitapların hepsini okusun mu? (Emir kipinin olumlu soru çekimi)
» Bu kitapların hiçbirini okumasın. (Emir kipinin olumsuz çekimi)

» Bu kitapların hiçbirini okumasın mı? (Emir kipinin olumsuz soru çekimi)
EDİTÖR YAYINEVİ
FİİL KİPLERİNDE ANLAM (ZAMAN) KAYMASI

* Fiil çekimlerinde bir zaman veya dilek kipinin başka bir zaman veya dilek kipi yerine kullanılmasına
anlam kayması denir.
* Anlam kaymasının görüldüğü fiillerde kullanılan kip eki kendi anlamının dışına çıkar.

Kastedilen zaman ya
Cümledeki fiil kipi Açıklama
da anlam
Atatürk, savaşın sey- yapar Geçmiş zaman Geniş zaman kipi,
rini değiştirecek bir (Geniş zaman) (yaptı, yapmış) geçmiş zaman anla-
hamle yapar. mında kullanılmıştır.

Geniş zaman kipi,
Babam bu haberi sevinir Gelecek zaman
duysa çok sevinir. (Geniş zaman) (sevinecek) gelecek zaman anla-
mında kullanılmıştır.

Şimdiki zaman kipi,
Birkaç gün sonra gidiyorum Gelecek zaman gelecek zaman anla-
Ankara’ya gidiyorum. (Şimdiki zaman) (gideceğim) mında kullanılmıştır.

Doktor Hanım her uğruyor Şimdiki zaman kipi,
hafta sonu buraya (Şimdiki zaman) Geniş zaman geniş zaman anla-
(uğrar)
uğruyor. mında kullanılmıştır.
Rahatsızlığınızın olacak Gelecek zaman kipi,
nedeni uykusuzluk Gereklilik gereklilik anlamında
(olmalı)
olacak. (Gelecek zaman) kullanılmıştır.
Duyulan geçmiş
bakmıştınız
Buyurun, kime bak- Şimdiki zaman zaman kipi, şimdiki
mıştınız? (Duyulan geçmiş (bakıyorsunuz) zaman yerine kullanıl-
zaman)
mıştır.