Page 148 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
148
148 MEKTUP / E-POSTA
» Bana anlattıklarının hepsi doğruydu. (“doğru” ismi ek fiilin hikâyesi olan “-di” ekini alarak yük-
lem olmuştur.)

» Bana anlattıkları doğruysa kendine bir iş aramalısın. (“doğru” ismi ek fiilin şartı olan “-sa”
ekini almıştır.)
» Bana anlattıklarının hepsi doğrudur. (“doğru” ismi ek fiilin 3. tekil şahıs geniş zaman çekimi
olan “-dır” ekini alarak yüklem olmuştur.)

N
NOTOT
* EDİTÖR YAYINEVİ
y Sadece isimlere getirildiğinde ek fiil olan “-dır” eki düşmüş bir şekilde de kullanılabilir. Bu
durumda “İsim soylu sözcükler ek fiil almadan hiçbir zaman yüklem olamazlar.” bilgisinden
hareketle söz konusu cümlede düşen bir ek fiilin olduğu yorumu yapılır.
» Bugün hava bulutlu. [“bulutlu” ismi bu cümlede yüklem görevindedir. Bir isim ek fiil almadan
yüklem olamayacağı için burada, yazıda gösterilmese dahi, düşen bir ek fiilin (-dır) olduğu
yorumu yapılabilir.]

EK FİİLİN OLUMSUZU VE SORU ÇEKİMİ

* Ek fiil alan fiillerin olumsuz hâli, “-ma, -maz” olumsuzluk eki kullanılarak; ek fiil alan isimlerin
olumsuz hâli ise “değil” sözcüğü kullanılarak yapılır.
» Toplantıda alınan kararların hepsini harfiyen uygulamıştı. (ek fiilin olumlu çekimi)
» Toplantıda alınan kararların hiçbirini uygulamamıştı. (ek fiilin olumsuz çekimi)

» Bu konuda kardeşi çok haklıydı. (ek fiilin olumlu çekimi)
» Bu konuda kardeşi haklı değildi. (ek fiilin olumsuz çekimi)

Ek fiilin soru şeklinde ise “mi” soru eki kullanılır.
» Sorumluluklarını aksatmadan yerine getirir miydi? (ek fiilin olumlu soru çekimi)
» Yaptığı pastaların tadı güzel miydi? (ek fiilin olumlu soru çekimi)
» Sorumluluklarını aksatmadan yerine getirmez miydi? (ek fiilin olumsuz soru çekimi)

» Yaptığı pastaların tadı güzel değil miydi? (ek fiilin olumsuz soru çekimi)

FİİLLERDE KİŞİ

* Fiildeki hareketi gerçekleştiren ya da o hareketin içinde bulunan varlığa kişi denir.

* Bir fiilin hangi kişi tarafından yapıldığını anlamak için fiilin aldığı kişi eklerine bakmamız gerekir.
* Çekimli fiillerde kişi ekleri zaman eklerinden sonra gelir. Kişi ekleri, kiplere göre farklılık göste-
rebilir.