Page 151 - 9-sinif-telafi

150 İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

• Böylece Arapların askerî yönden zayıfladıkları bir Eyyübiler (1171-1250) • Dört Halife Dönemi’nde eğitim-öğretim
dönemde Türkler, devlet ve ordu yönetiminde • Musul Atabeyliği komutanlarından Selahattin faaliyetleri küttap denilen ilköğretim ku-
EDİTÖR YAYINEVİ
sorumluluk üstlenerek İslam dünyasına canlılık Eyyübi tarafından kuruldu. rumlarında yapılmıştır.
getirdiler. • 1187 Hıttin Savaşı ile Kudüs’ü Haçlıların elin- • İslam dünyasının ilk kütüphanesi Emevi-
• Abbasi devlet yönetiminde Türklerin belirleyici den aldı. ler Dönemi’nde açılmış Abbasiler Döne-
bir güç olarak öne çıkması Araplar ve İranlılarda • III. Haçlı Seferi’nde Haçlıların Kudüs’ü alma gi- mi’nde ise Beytü’l Hikme’nin kurulma-
rahatsızlıklara neden oldu. rişimine başarıyla karşı koydu. sıyla bilim dünyası açısından bir dönüm
• Söz konusu çevrelerle Türkler arasında başlayan • 1250 yılında Memlükler tarafından yıkıldı. noktası olmuştur.
çekişmelere bir de merkezî otoritenin zayıflığı
eklenince ülkenin çeşitli yerlerinde küçük devlet- Memlükler (Kölemenler) (1250-1517): İlimlerin Sınıflandırılması
ler ortaya çıktı. • Eyyübilerde ordu komutanı Kölemen İzeddin Akli ilimler:Felsefe, coğrafya, astronomi,
• Bu devletlerin belli başlıları Kuzey Afrika’da Ağ- Aybek tarafından kuruldu. matematik, tıp.
lebiler, Horasan’da Tahiriler, Maveraünnehir’de
Samanoğulları, Mısır’da Tolunoğulları ve İhşîdîler • Memlükler 1260 Ayn Calut ve 1277 Elbistan Nakli İlimler: Kur’an’ı ve Hz. Muhammed’in
ile Irak ve İran’da Büveyhoğullarıydı. Savaşlarıyla Moğolları yenilgiye uğrattı ve batı sünnetini anlamaya yönelik tefsir, hadis,
yönlü Moğol ilerleyişini durdurdu. fıkıh ve kelam gibi ilimlerdir.
MISIR’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ • Sultan I. Baybars saltanatına dini meşrutiyet İslam Alimlerinin İlme Bakışları
Tolunoğulları (868-905) kazandırmak için Abbasi ailesinden birini Mı- • İslam alimleri öğrenmeyi ve ilim sahibi ol-
• Mısır’da kurulan ilk Türk devletidir. Kurucusu Ah- sır’da halife ilan etti. Böylece İslam dünyasında mayı dini inanç gereği, insanlık görevi ve
met Bin Tolun’dur. Başkenti Fustat’tır. (Kahire) nüfuzunu güçlendirdi. ibadet olarak algılamışlardır.
• Bu dönemde Mısır bayındır hale getirildi. Tarımı • Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim’in 1516- • Müslüman ilim adamları geniş İslam coğ-
geliştirmek için sulama kanalları yapıldı. Maristan rafyasında geçmiş medeniyetlerin oluş-
adı verilen hastaneler yapıldı. 1517 Mısır Seferi sonucunda Memlükler yıkıldı. turduğu eserleri inceleyip geliştirdiler.
• Tolunoğullarının yıkılmasında yöneticilerinin Bağdat Kültür Havzası: Harezmi, Biruni,
Türk, halkın Arap olması etkili oldu. 905 yılında İSLAM MEDENİYETLERİNDE İLİM VE SANAT Kindi, Belhi, Fergani, Harrani, Razi ve Bet-
Abbasiler tarafından yıkıldı. HAYATI tani gibi alimler
İhşidiler (Akşitler) (935-969) • Hz. Muhammed; Kur’an’ın okunması, dinin te- Maveraünnehir ve Horsan Kültür Havzası:
mel gereklerinin öğrenilmesi gibi konuları ön
• Kurucusu Muhammed Bin Togaç’tır. Suriye, Filis- plana almış, eğitim öğretim ve bilime büyük Ömer Hayyam, Farabi, İbn-i Sina, Yusuf Has
tin ve Hicaz’ı egemenliği altına aldılar. önem vermiştir. Bunun için Medine’de İslam Hacip ve İmam Gazali
• Tarım ve orduya önem verdiler. Fatimiler tarafın- tarihinin ilk eğitim kurumu olan Suffe’yi kur- Endülüs Kültür Havzası: Zehveri, İbn-i Rüşt
dan yıkıldılar. muştur. ve İbn-i Haldun