Page 25 - 9. SINIF TARİH FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

4. ÜNTE: LK VE ORTA ÇAĞ’DA TÜRK DÜNYASI PARAGRAF TESTİ 2

1 3 I. Kök Türk Devlet�, tar�hte Türk adını �lk defa resmî devlet
I. Asya Hun Devlet� tar�hte b�l�nen �lk Türk devlet� olup �sm� olarak kullanmıştır. Bum�n Kağan l�derl�ğ�nde Töles
aynı zamanda Orta Asya tar�h�n�n �lk büyük devlet�d�r. boylarını kend�ler�ne bağladı. Nüfusunu artıran ve askerî
olarak güçlenen Kök Türkler, Asya Hun Devlet�’n�n yıkılı-
II. Devlet�n merkez� Ötüken’d�r. şından sonra bölgede kurulmuş olan Avar devlet�’n� yıka-

III. Hunların b�l�nen �lk kağanı, “büyüklük ve gen�şl�k” rak 552 yılında Kök Türk Devlet�’n� kurdu. Bum�n Kağan,
anlamına gelen Şan−yü veya Tan−hu unvanını taşı- İl Kağan unvanını alarak ülken�n batı kısmının �dares�n�
yan Tuman (Teoman)’dır. kardeş� İstem� Yabgu’ya verd�. Mukan Kağan zamanında
IV. Mete Han MÖ 209’da babası Tuman’ı tahttan �nd�re- Kök Türk Devlet� her yönüyle parlak b�r dönem yaşadı.
rek Hunların başına geçm�şt�r. Kore’den Karaden�z’e kadar uzanan sahada yaşayan
bütün Töles ve d�ğer Türk boylarını, kuzeyde Kırgız Türk-
V. Türk tar�h�nde parlak b�r dönem başlatan Mete Han, ler�n� ve yabancı kav�mler� devlete bağladı.
Türkçe konuşan ve Türk soyundan olan toplulukları �lk
kez Hun hâk�m�yet� altında toplamıştı. Bu metn�n anlatımında aşağıdak� anlatım b�ç�mler�n-
den hang�s� ağır basmaktadır?
Numaralandırılmış cümleler�n hang�ler� b�r parçanın
g�r�ş cümles� olab�l�r? A) Açıklama B) Tartışma
A) I ve II B) III ve IV C) Öyküleme D) Bet�mleme
C) I, II ve III D) II, III ve IV E) Tanık gösterme
E) I, III, IV ve V

4 Orhun ve Selenga bölges�nde yaşayan Uygurlar, Karluk
ve Basm�l boyları �le b�rl�kte II. Kök Türk Devlet�’ne son
verm�şt�r. Böylece 744 yılında Kutluk B�lge Kül Kağan
2 630 yılında Ç�n hâk�m�yet�ne g�rd�kten sonra b�rçok Türk tarafından bağımsız Uygur Devlet� kurulmuştur. Devlet�n
bey� Ç�n’e karşı �syan ett�. Bunların en öneml�s� Ç�n sara- �lk merkez� Ötüken �ken daha sonra Karabalgasun olmuş-
yını basmak �steyen Ch�e−sh�h−shua�’n (Kürşat) 639 yılın- tur. Devlet�n kuruluşundan üç yıl sonra Kutluk B�lge Kül
dak� baş kaldırışıdır. Kürşat, Ç�n sarayını basarak vel�ahtı Kağan ölmüş ve yer�ne oğlu Moyen Çor geçm�şt�r. Bu
kaçırmayı ve onu kend� ülkes�ne götürmey� planlamıştı. dönemde devlet�n sınırları batıda S�r� Derya (Seyhun)
Ancak havanın an�den fırtınaya dönüşmes� ve ırmağın Nehr� boylarına kadar uzanmıştır. Moyen Çor’dan sonra
taşıp önler�n� kesmes� yüzünden bu g�r�ş�m başarısız hükümdar olan Bögü Kağan, Man� d�n�n� kabul etm�şt�r.
kaldı. Ardından bağımsızlığı kazanma adına 648, 679 ve Bu d�n�n etk�s�yle göçebe yaşamı gen�ş ölçüde terk eden
681 yıllarında üç g�r�ş�m daha yaşandı. N�hayet Kök Türk- Uygurlar yerleş�k hayata geçen �lk Türk topluluğu oldular.
ler, Kutluk önderl�ğ�nde bağımsızlık �ç�n harekete geçt� ve Man� d�n� Uygurları zayıfl atan en büyük etken olmuştur.
682 yılında zafere ulaşılarak II. Kök Türk (Kutluk) Devlet� Uygurları harekets�zl�ğe, et yememeye, savaş yapma-
resmen kuruldu. Kutluk Kağan, devlet� derley�p toplayan maya teşv�k eden bu d�n onların savaşçı özell�kler�n�n
anlamına gelen “İlter�ş” unvanını aldı. zayıfl amasına neden olmuştur. Fakat sonradan Uygurla-
rın b�l�m, sanat ve edeb�yattak� �lerlemeler�ne etk� etm�şt�r.
Bu parçada genel olarak aşağıdak�ler�n hang�s�nden
bahsed�lmekted�r? Ver�len met�nde Uygurların hayat tarzında büyük
b�r değ�ş�me uğramalarına aşağıdak�lerden hang�s�
A) I. Kök Devlet�’n�n Ç�n hak�m�yet�ne g�rmes�nden neden olarak göster�lm�şt�r?
B) Türkler�n bağımsızlık mücadeles� �le �lg�l� süreçten
A) Sınırlarını Seyhun Nehr�’ne kadar gen�şletmeler�
C) Kürşat’ın, Kök Türkler�n bağımsızlığı �ç�n çabalama-
sından B) Sanat ve edeb�yatta �lerlemeler�
D) Kutluk Kağan’ın bağımsızlık mücadeles� vermes�n- C) Man� d�n�n� kabul etmeler�
den D) Karabalgasun merkezl� devlet kurmaları
E) II. Kök Türk Devlet�’n�n �dar� teşk�latından E) Savaşçı özell�kler� kaybetmeler�

Markaj Yaynlar / 9. Snf Tarih 25
MARKAJ YAYINLARI