Page 122 - lgs-turkce-mavi-kitap

120 DİL BİLGİSİNİ ÖLÇME

9 Öznesi ortak sıralı ve bağlı cümlelerde, ortak 12 olumsuz kurallı fiil basit
özne; yüklemlerin tümüne anlam yönünden uygun Bu özellikleri taşıyan cümle aşağıdakilerden
değilse özne eksikliğinden doğan anlatım bozul- hangisidir?
duğu meydana gelir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya A) Gecenin bu saatinde dışarı çıkmak istemiyo-
uygun bir anlatım bozukluğu vardır? rum.
B) Bu olanları kimseye anlatmayın.
A) Kimse dışarı çıkmasın, burada beklesin.
C) Tozdan, gürültüden göz gözü görmüyordu.
B) Nikâhtan bu kadar keramet bekleme!
D) Yardım teklifimizi düşünmeden reddetti.
C) Bilgi yarışmasında attı ama tutturamadı.
D) O ne söylese sinirli sinirli ve tabii olmayan
EDİTÖR YAYINEVİ
gülüşü ile gülüyordu.
13 Her bilimsel araştırma öncekilerin bir eksiğini gide-
rir. Bu nedenle hiçbir çalışma, belli bir konuda son
sözü söylemiş sayılmaz. İşte bunun için benim dille
ilgili bu çalışmama da bitmiş gözüyle bakılamaz.
ÇIKMIŞ SORU Elbette bunun da birçok eksiği var. Bu eksikleri
gidermek de dilcilerin, bu alanda yetişmiş kimse-
10 Birden çok yüklemli cümlelerde öznenin bütün
yüklemlerle uyumlu olması gerekir. Aksi tak- lerin işidir. Çünkü herkes bir dil konuşur ama hiçbir
zaman konuştuğu o dilin uzmanı değildir. Uzman-
dirde özne eksikliğinden kaynaklanan anlatım
bozukluğu meydana gelir. lık, bir dili konuşmak anlamına gelmez; o konuda
eğitim görmüş olmayı gerektirir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamayı
örnekleyen bir anlatım bozukluğu vardır? Bu parçada;
I. isim-fiil
A) Tarlaya tohumlar ekimde atılacak, ürün
haziranda toplanacak. II. sıfat-fiil
III. zarf-fiil
B) Bu hastalığın tedavisi bulunmalı, insanlığa
tehdit olmaktan çıkarılmalı. fiilimsilerinden hangileri yoktur?
A) Yalnız I B) I ve II
C) Yazarın her kitabını okuyorum ve takdir edi-
yorum. C) Yalnız III D) I, II ve III
D) Her akşam bizimle ilgilenir, yemek getirirdi.

14 Geçişli fiiller “Neyi?, Kimi?, Ne?” sorularına man-
tıklı bir şekilde cevap verebilen fiillerdir. Bu nedenle
geçişli fillere nesne alabilen fiiller de denir. Örne-
ğin “Ayşe kitap okudu.” cümlesinde “okudu” fiiline
11 (I) Nerede olduğumuzu bilmiyoruz. (II) Üstelik özneyi bulduktan sonra “Ne?” sorusunu sorduğu-
zamanımızın neredeyse yarısını derin uykuda muzda “kitap” cevabını alırız. Dolayısıyla “okumak”
geçiriyoruz. (III) Kendimizi akıllı sanıyoruz ve görü- fiili geçişli bir fiildir.
nüşte bir düzen kuruyoruz. (IV) Gerçekten de derin Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden
düşünen ve hırslı ruhlara sahip insanlarız. hangisinde yüklem olan fiil geçişlidir?
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili A) Kadının kucağındaki bebek etraftaki insanlara
aşağıdakilerden hangisi söylenemez? gülüyordu.
A) I. cümle olumlu bir cümle değildir. B) Sorduğu soruya cevap alamayınca yerine
B) Bütün cümlelerin öznesi aynı kişidir. oturdu.
C) Fiil cümlesi olan en az iki cümle vardır. C) Yorgun olduğundan erkenden uyudu.

D) Bütün cümlelerde fiilimsi kullanılmıştır. D) Masadaki yemeklerin hepsini yedi.