Page 123 - lgs-turkce-mavi-kitap

DİL BİLGİSİNİ ÖLÇME 121
15 “Öğretmenimiz bugün sınıfa bir misafir getirecek.” 18
cümlesinde “getirecek” sözcüğü “çekimli bir fiil”dir I. Her insan duygu ve düşüncelerini, bilgilerini
ve cümlenin yüklemidir. “Bana gazeteyi getirecek aktarmak için iletişim kurar.
kimse yok mu?” cümlesinde ise “getirecek” söz-
cüğü fiil anlamını korumakla birlikte sıfat görevinde II. Şehirlerde giderek artan bir betonlaşma hare-
olduğu için “sıfat-fiil”dir. keti vardı.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin han- III. Annem de bunun etkisinde kalarak yine hayal-
gisinde sıfat-fiil kullanılmamıştır?
lere dalmıştı.
A) Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç.
IV. İnsan topluluklarının gelişmesi, her şeyden
B) İşleyen demir pas tutmaz.
önce dil ve edebiyatlarının ilerlemesine bağlıdır.
EDİTÖR YAYINEVİ
C) Kışın açan çiçeklerin ömrü az olur.
D) Seninle akşamları yürüyüşe çıkardık. Yukarıdaki numaralı cümleler ile ilgili aşağıda-
kilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede hem sıfat-fiil eki hem de isim-fiil eki
vardır.

B) II. cümlede farklı türden fiilimsiler vardır.
16 Etken fiiller, öznesi belli olan ve fiilin bildirdiği işi C) III. cümlede yalnızca zarf-fiil vardır.
bizzat öznenin kendisinin yaptığı fiillerdir. Örneğin
“Ahmet yarın Antalya’ya gidecekmiş.” cümlesinde D) IV. cümlede birden fazla isim-fiil vardır.
özne bellidir ve özne “Ahmet”tir. Edilgen fiilli “Sını-
fın eski tahtası boyandı.” cümlesinde ise özne yani
tahtayı boyayan belli değildir.
Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde
etken fiil vardır?
A) Köyümüzün dağlarında tavşan görüldü.

B) Günlerdir balkonda asılı duran çamaşırlar top-
landı. 19

C) Bugün yağmur yağıyor şırıl şırıl.
Öznesi belli olmayan ya da nesnesi özne
D) Hastanedeki odalar dün sabah temizlendi. gibi görünen fiiller edilgen fiillerdir. Fiilin
bildirdiği işi özne değil de başkası ya-
pıyorsa özne bu işten etkileniyorsa fiil
edilgendir. Örneğin “Sınıflar boyandı.”
cümlesinde sınıfı boyayan belli değildir.
17 Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yay ayraç içinde Bu cümlenin fiili edilgendir.
verilen kavrama uygun bir örnek değildir?
A) Gözlerini sıktı ve dört gün evvel Refika’sını
gömdüğünü ağlayarak söyledi. (zarf-fiil)
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden
B) İçeride anahtarın acı bir gıcırtıyla döndüğünü hangisinde edilgen fiil vardır?
duydum. (sıfat-fiil)
A) Ne zamandır beklenen yazı yazıldı.
C) Gözlüklerini takmadan okumaya kalktı. (zarf-
fiil) B) Bugün harıl harıl sınava çalıştım.
D) Ne zaman kalkacağını, nereye gömüleceğini C) Annem iftarda güzel yemekler yapmış.
bilmek, bildirmek mümkün değil. (isim-fiil) D) Çalışarak tüm hedeflerine ulaştı.