Page 126 - lgs-turkce-mavi-kitap

124 DİL BİLGİSİNİ ÖLÇME

13 Adlaşmış sıfat-fiil kavramını tanımlayacak olursak, 16 “Bizim şairlerimiz sanatın sanat için olduğuna ina-
“sıfat-fiil eklerinden birini alan fiil kök veya gövde- nırlar.” cümlesinde “inanmak” sözcüğü çekimli fiil-
lerinin, kendisinden sonra gelen isimleri yutarak dir ve cümlenin yüklemidir. “Dile kolaydı; o yandan
onların yerini tutması” diyebiliriz. Yani sıfat-fiillerin, bu yana hayatı monotonlaşmış, yirmi yılı inanılmaz
kendisinden sonraki ismi içine almasıdır. Adlaşmış bir sakinlik içinde geçirmişti.” cümlesinde “inanıl-
sıfat-fiiller, adlaşmış sıfatların bir türüdür. Nor- maz” sözcüğü fiil anlamını korumakla birlikte ken-
malde sıfat-fiillerden sonra mutlaka bir isim gelme- disinden sonra gelen ismi nitelediği için sıfat-fiildir.
lidir. Fakat adlaşmış sıfat-fiillerde bu isim kaybolur. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde sıfat-fiil
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin han- kullanılmamıştır?
gisinde adlaşmış sıfat-fiil kullanılmıştır?
A) Karısının bu ikinci ihtarı ile biraz bozulan adam
A) İyi aileden gelme çocuk. salıncaktan atladı.
EDİTÖR YAYINEVİ
B) Çok geçmeden odaya çevredeki komşular dol- B) O romanlarda kırpılan, atılan yerler var mıdır?
maya başladı. C) Biçare adam on günde limon sarısına dönmüş,
C) Perihan nine evde kalacak, baklava açacak, incelmiş, bitmiş.
dolma yapacaktı.
D) Aşağıda daimî akislerle seslenen gürültülü,
D) Galiba en küçükleriydi çaresiz hastalığa yaka- derin yarlar tehlike hissini kalbimizden ayırmı-
lanan. yordu.

14 “Kitapta yazılanlara inanmak, inanmamaktan
çok daha kârlıdır.” cümlesi; “kârlıdır” yüklemi isim 17 Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi
olduğu için yüklemin türüne göre isim cümlesi, geçişli olduğu hâlde cümlede nesne kullanıl-
yüklem sonda olduğu için yüklemin yerine göre mamıştır?
kurallı cümledir. A) Döndüğümde karımın mezarını dolduran otları,
Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi kurallı baldıranları kendi elimle ayıkladım.
bir isim cümlesidir? B) Yasak oyunum bu rejimde aklandı, Ulvi Uraz

A) Bu başın bir kadına değil, bir hamala ait oldu- onu ramp ışığına çıkardı.
ğuna inanmak zor değildi. C) Gençlerin tenkitlerini gördü, yeni çıkardıkları

B) Dostumuza güvenmeyelim de düşmanımıza mı edebiyat tarihlerini karıştırdı.
güvenelim? D) Bütün gece uyumadan okudu.

C) Bilgin’in bu çekingen tavırlarını kusurlu ve zayıf
oluşuna verdi.

D) Sesimi duyan Ayça da geliyor yanıma, karde- 18 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç farklı
şinin tersine ilgiyle sokuluyor bana. türde fiilimsi kullanılmıştır?

A) Genellikle bağda bahçede olan kadınlar; fırsat
bulunca bir araya geliyor, oturup laflıyorlardı.
15 “Sevgili Behçet Necatigil, şiirimizin vazgeçilmez
ışıklarından biri olarak ayrıldı aramızdan.” B) Uzun süren çalışmalardan sonra devrilen trak-
Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangi- törün altından çıkarılan Ali, artık yaşamıyordu.
sinde sırasıyla verilmiştir? C) Kumsalda güle oynaya müzik dinlemek, her
A) Özne - Nesne - Yer tamlayıcısı - Yüklem sabah yaptığı bir iştir.

B) Özne - Yüklem - Yer tamlayıcısı D) “Bundan sonra hiçbir şey eskisi gibi kalmaya-
cak!” derken sesinin kademeli olarak yüksel-
C) Özne - Zarf tamlayıcısı - Yüklem - Yer tamlayıcısı mesi bilinçli bir reklam numarası gibi, âdeta
D) Nesne - Zarf tamlayıcısı - Yüklem - Yer tamla- bir sihirbazın ‘prestij’ manevrasını sunması
yıcısı gibiydi.