Page 81 - 10_edebiyat_ogretmenin
P. 81

ŞİİR                                                                       79
          ˇ   Son beyitte yani makta beytinde şair mahlasına yer verir. Mahlas beytine taç beyit de
             denir.
          ˇ   Birinci beyit kendi arasında kafiyeli, diğer beyitlerin birinci mısraları serbest, ikinci mıs-
             raları birinci beyit ile kafiyelidir. (aa, ba, ca, da...)
          ˇ   Mısra sonlarındaki kafiyelerden ayrı olarak mısra içlerinde de kafiye bulunan gazellere

             musammat gazel adı verilir.
          ˇ   Aşk, kadın, şarap, ayrılık gibi bireysel konular işlenir.
          ˇ   Beyitler arasında anlam bütünlüğü aranmaz. Anlam beyitte tamamlanır.
          ˇ   Gazelin en güzel beytine beytü’l gazel, beyitleri arasında konu birliği bulunan gazellere
             yek-ahenk gazel, her beyti aynı söyleyiş özelliğinde olan gazellere ise yek-avaz gazel
             denir.
          ˇ   Gazelin ilk beytine matla, son beytine makta adı verilir. Matla beytinden sonra gelen
             beyte hüsn-i matla, makta beytinden bir önceki beyte ise hüsn-i makta denir.
          ˇ   Aruz ölçüsü kullanılır.             YAYINEVİ
          ˇ   Bestelenerek okunan gazeller de vardır.

          ˇ   Gazelleri makamla okuyan kişilere “gazelhan”, gazel yazan usta şairlere ise “gazelsera”
             adı verilir.
                      EDİTÖR

                Kaside
              ˇ Divan edebiyatında din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla söylenmiş şiirlere kaside denir.
             Kasideler övgü şiirleridir.

          Kasidenin şekil ve içerik özellikleri şunlardır:
          ˇ   Kafiye düzeni gazelle aynıdır. Yani ilk beyit kendi arasında kafiyeli, diğer beyitlerin ilk
             mısraları serbest ikinci mısraları ilk beyitle kafiyelidir. (aa, ba, ca...)
          ˇ   Beyit nazım birimiyle yazılır; en az 33, en fazla 99 beyitten oluşur. Ancak beyit sayısı
             33’ten az olan kasideler de vardır.
          ˇ   Kasidenin ilk beytine matla, son beytine makta, şairin mahlasının geçtiği beyte taç beyit
             denir.
          ˇ   Kasideler belirli bölümlerden (nesib, girizgâh, methiye, tagazzül, fahriye, dua) oluşan
             nazım şekilleridir.

          ˇ   Kasidenin en güzel beytine beytü’l kasid denir.
          ˇ   Aruz ölçüsüyle yazılır.
          ˇ   Kaside şairlerine kaside-gü (kaside söyleyen), kaside-sera ya da kaside-perdaz (kaside
             yazan) adı verilir.
   76   77   78   79   80   81   82   83   84   85   86