Page 106 - 12_biyoloji_ogretmenin

104 BİTKİ BİYOLOJİSİ

» Emici tüy hücrelerine giren su ve suda çözünmüş maddeler sırasıyla; korteks- en-
dodermis- merkezi silindire gelir. Bu taşıma, emici tüylerde oluşan ozmotik basınç
ve merkezi silindirde oluşan kök basıncıyla (çekim) olur.

Odun borularının mikroskobik resmi. Emici tüyler, su ve minerallerin
Kökle alınan su ve mineraller odun bo- bitkiye alınmasını sağlayan nazik
rularıyla bitkinin üst bölgelerine taşınır. yapılardır.

b. Ksilemle Suyun Taşınması YAYINEVİ

» Köke giren su ve minerallerin bitkinin diðer kýsýmlarýna taþýnmasý ksilemle
gerçekleþtirilir. Ksilemde suyun taþýnmasý tek yönlü olup aşağıdan yukarı doğrudur.

» Bitkiler stomalarından terleme yoluyla sürekli su kaybeder. Özellikle yaprak yüzeyi-
nin geniş olması terlemeyle kaybedilen su miktarının artmasına neden olur. Bu durum
bitkinin su ihtiyacını arttırır ve kökteki su emilimi hızlanır.

» Ksilemde su ve minerallerin taşınmasında; kök basıncı, kılcallık, terleme-çekim, ko-
hezyon vb. gibi farklı olaylar etklidir.

1. Kök Basıncı EDİTÖR

» Kök emici tüylerinin derişimi toprak sıvısındaki sıvının derişiminden daha fazladır.
Bu derişim farkından doğan ozmotik basınç, kök basıncını oluşturur.
» Kök basıncıyla, topraktan su ve çözünmüş maddeler emici tüy hücrelerine geçer.
Buradan da ozmotik basınç kurallarına göre ksileme ulaşır.

» Kök basıncı, merkezi silindirden ksilemlere giren suyun sürekli aşağıdan yukarıya
doğru itici bir güç olarak rol oynar.
» Bitkilerin gövdeleri yere yakın bir kısmından kesilince (asma ağacı) kök basıncıyla
kesik yerden su sızıntısının olduğu gözlenir.

» Kök basıncı, topraktaki su miktarının ve havadaki nem miktarının yüksek; bitkide
terlemenin az olduğu anlarda suyun yaprak kenarlarında hidatotlardan sıvı damlalar
şeklinde atılmasına da (gutasyon, damlama) neden olur.