Page 90 - 9_edebiyat_ogretmenin

88 MASAL / FABL
MASALIN BÖLÜMLERİ
ˇ Masallar; döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek olmak üzere beş bölümden oluşur:

Döşeme

ˇ Masalların baş kısmında yer alan, dinleyicinin ya da oyuncunun masal dinlemeye çağrıldığı
bölümdür. Bu bölüme “masal başı” ya da “tekerleme” bölümü de denilmektedir. Masalın
hedef kitlesi genellikle çocuklar olduğundan döşeme bölümü de çocukların ilgisini çekecek
eğlenceli tekerlemelerle kurulur. Döşeme bölümünde söylenecek tekerleme, anlatıcının ter-
YAYINEVİ
cihine göre uzun ya da kısa olabilir.

F Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde. Cinler cirit oynar-
mış, eski harman içinde. Hamamcının tası yok, oduncunun baltası yok. Arap Bacı ha-
mama gider, koltuğunda bohçası yok. Handadır handa, bostana gider manda. Mandayı
kestik, etini yedik. Dişimizin kavuğuna yetmedi sonracığıma derisini yükledik doksan
dokuz deveye. Az gittik uz gittik, dere tepe düz gittik. Altı ayı bir güz gittik. Dö-
nüp arkamıza bir baktık ki arpa boyu yol gitmişiz. Yeniden çıktık yola. Var varadan,
sür süreden. Amasya’dan Tire’den. Sulu yerde peynir ekmek, susuz yerde kavun
karpuz yiyerekten, vardık varacağımız yere. Geldik masala…
EDİTÖR
ˇ Döşeme bölümü bittikten sonra genellikle “Vaktiyle memleketin birinde’’, “Adamın biri",
‘‘Evvel zaman içinde” gibi söz açıcı başlangıçlarla serim bölümüne geçilir.

Serim

ˇ Masal kahramanı kısaca tanıtılır. Kahramanın adı, nerede ve nasıl yaşadığı, belirgin özel-
liklerinin neler olduğu anlatılır. Örneğin, Keloğlan masallarının serim bölümünde Keloğlan’ın
babasız olduğundan, annesiyle yalnız yaşadıklarından, yoksul fakat mutlu olduklarından söz
edilir. Serim bölümünde masal kahramanı, içinde bulunduğu sosyal çevre koşullarıyla birlikte
tanıtılır. Kahramanla ilgili bu tanıtıcı bilgiler, düğüm bölümünde karşılaşacağımız olayları
daha iyi anlayıp çözümlememize, neden-sonuç ilişkileri kurmamıza yardımcı olur.

Düğüm

ˇ Asıl olay örgüsünün anlatıldığı bölümdür. Bu bölümde masal kahramanının başından geçen
macera anlatılır. Olaylar şaşırtıcı bir şekilde gelişir. Kahramanın diğer masal kişileriyle
ilişkileri göz önüne serilir. Olaylar neden-sonuç ilgisine bağlı olarak birbirini takip eder.
Olaylar arasında zaman bakımından hızlı ve ani geçişler olur. Düğüm bölümünün sonlarına
doğru dinleyicinin merakı ve heyecanı iyice artar.