Page 93 - 9_edebiyat_ogretmenin

MASAL / FABL 91
FABL
ˇ Kişileri genellikle hayvan, bitki ve cansız varlıklar olan,
ders verir nitelikli, kısa masalımsı öykülere fabl denir.
Bu tür hikâyelerin kahramanları çoğunlukla hayvanlar-
dır. Hikâye kahramanı bu hayvanlar, kendi özelliklerini
korumakla birlikte insan gibi konuşurlar. Fabl türünün
başlıca özellikleri şunlardır:

F Fabllar hem nazım hem nesir biçiminde yazılır.
YAYINEVİ
F Fablın sonunda her zaman bir ahlâk dersi (kıs-
sadan hisse) vardır. Bu ders kısa, açık ve doğru olmalıdır ve mutlaka öykünün doğal
bir neticesi gibi görülmelidir.
F Fabllarda soyut konular, olay plânıyla hem somutlaştırılarak hem de hareket kazan-
dırılarak işlenir. İnsanlar arasında geçen iyi-kötü, cesur-korkak, dürüst-ikiyüzlü,
gözü tok-aç gözlü gibi çatışmalar; bu niteliklerin yakıştırıldığı hayvan kahramanlar
arasında geçmiş gibi gösterilir.
ˇ Fabllar olay anlattıkları için çocukların ilgisini bir şiiri okumaktan ya da ezberlemekten
daha çok çeker.
EDİTÖR
ˇ Fabllar teşhis ve intak sanatları üzerine kurulmuştur.
ˇ Fabllar aracılığıyla kanaatkârlık, özveri, yardımseverlik, iyi niyet gibi olumlu davranışlar
çocuğa kazandırılabilir. Özellikle 8-12 yaş grubu çocuklar fabl okumaktan ve dinlemekten
büyük zevk alırlar.

ˇ Kişilerin ve çocukların yakınlık duyduğu, sevdiği hayvanlar olduğu için fabllar, çocukların
ilgisini çeker. Öykülemenin kısa oluşu da çocukların fabllara duyduğu ilginin bir başka se-
bebidir. Sıkmadan verilen öğütler, bu nedenle çocukların eğitiminde yararlı olur.

ˇ Fabllar insan belleğinde çok kolay saklanabilen ve ortaya çıkarılabilen özelliklere sahip
olduğu için sözlü gelenek içinde de yaşatılabilmektedir.
FABL TÜRÜNÜN YAPI UNSURLARI

ˇ Fabl türünün kişiler, olay, yer, zaman olmak üzere dört ögesi vardır:
ˇ Kişiler: Fablda olayı yaşayan kahramanlar hayvanlardır. Burada biri iyi ahlaklı tipi, diğeri
ise kötü ahlaklı tipi temsil eden en az iki kahraman mevcuttur. Fabllarda ikinci derecede
kişiler çok azdır, bazen yoktur. Kahramanlar arasında tilki varsa biz onu kurnaz insan
yerine; aslan varsa cesaretine güvenen bir insan yerine koyarız. Bu durum fabllarda bazı
hayvanların belirli kişilik özellikleriyle özdeşleştiğini ortaya koymaktadır.
ˇ Olay: Fablın konusu insanın başına gelebilecek herhangi bir olaydır. Olay; kahramanın
beğenme, istek, özlem, öfke, korku gibi tutkuya dönüşmüş duygularından doğar.