Page 111 - tyt_tek_kitap_konu
P. 111

BEŞERİ SİSTEMLER                                                                      513
                     NÜFUS PİRAMİTLERİ                    Çan şeklinde olan şeklindeki piramit
                                                                     yaş grupları
                                                                    65+
           Ɖ   Piramitler  ülkelerin  gelişmişlik  seviyesi  hakkında   60-64
             önemli  bilgiler  veren  grafiklerdir.  Nüfus  piramitleri;   55-59  60
                                                                   50-54
                                                                   45-49
             nüfusun miktarı, cinsiyet durumu, nüfusun yaş grup-   40-44
                                                                   35-39
             larına göre dağılımı, ortalama yaşam süresi, doğum    30-34
                                                                   25-29
                                                                   20-24
             ve ölüm oranları, nüfustaki hareketlenmeler hakkında   15-19        15
                                                                   10-14
             bilgi verir.                                            5-9     milyon
                                                                     0-5
                                                                      0  5 10 15 20  8 6 4 2 0  2  4  6  8
           Üçgen şeklindeki piramit                       Çan şeklindeki piramit, oldukça önemli bir zaman devre-
                                                          sinde, düşük doğum ve ölüm oranları denendikten sonra
                      yaş grupları
                     65+                                  doğum oranını arttıran bir nüfusu göstermektedir. Bu tip
                    60-64
                    55-59
                    50-54        60                       piramit, Rusya ve İrlanda gibi ülkelere özgüdür.
                    45-49
                    40-44
                    35-39
                    30-34
                    25-29
                    20-24                                 Asimetrik piramit şeklindeki piramit
                    15-19        15
                    10-14
                     5-9                                             yaş grupları
                     0-5      milyon                                65+
                       0  5  10 15 20  8 6 4 2 0  2  4  6  8       60-64
                                                                   55-59
           Doğum  oranları  fazladır.  Buna  karşılık  olarak  ölüm   50-54      60
                                                                   45-49
                                                                   40-44
           oranları  azalmaya  başlamıştır.  Doğum  oranları  yüksek   35-39
                                                                   30-34
           olduğu için piramidin alt kısmı geniştir. Filipinler, Bolivya  YAYINEVİ
                                                                   25-29
                                                                   20-24
           ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerde görülür.    15-19         15
                                                                   10-14
                                                                     5-9
                                                                     0-5     milyon
                                                                      0  5 10 15 20  8 6 4 2 0  2  4  6  8
                                                          Doğurganlık oranında hızlı bir düşüşün olduğu piramitler-
           Kenarları içe çökük üçgen şeklindeki piramit   dir. Buna bağlı olarak nüfus artış hızı azalmıştır. Bangla-  Coğrafya
                              EDİTÖR
                                                          deş, Çin ve Brezilya gibi ülkelerde görülür.
                     yaş grupları
                     65+
                    60-64
                    55-59
                    50-54        60
                    45-49
                    40-44                                    ŗ    NO
                    35-39
                    30-34
                    25-29                                  Nüfus  piramitlerinden  nüfus  yoğunluğu  (yüz  ölçüm
                    20-24
                    15-19                                  verilmediğinden) çıkarılamaz.
                    10-14        15
                      5-9
                      0-5     milyon
                       0  5 10 15 20  8 6 4 2 0  2  4  6  8
           Doğum ve ölüm oranları fazladır. Az gelişmiş ülkelere ait
           nüfus piramididir. Piramidin alt kısmının geniş olmasının   TÜRKİYE NÜFUSUNUN TARİHSEL
           sebebi doğumlar sonucu çocuk sayısının fazla olması-
           dır. Günümüzde; Angola, Benin ve Burundi gibi ülkelerde         GELİŞİMİ
           görülür.
                                                          Ɖ   Osmanlı Devleti’nde ilk sayım 1831 yılında II. Mahmut
                                                            tarafından yapılmış ve sadece erkek nüfus sayılmış,
                                                            nüfus 7,5  milyon civarında çıkmıştır.
           Arı kovanı şeklindeki piramit                  Ɖ   Cumhuriyet Dönemi’nde ilk sayım 1927 yılında yapıl-
                                                            mıştır.
                      yaş grupları
                      65+
                     60-64
                     55-59                                1. Dönem (1927-1955)
                     50-54
                     45-49        60
                     40-44
                     35-39                                1927 yılında yapılan ilk sayımda Türkiye’nin nüfusu 13,5
                     30-34
                     25-29
                     20-24                                milyondu.  1927-1935  yılları  arasında  nüfus  artışının
                     15-19        15
                     10-14                                %28,9’luk  kısmını  başka  ülkelerde  yaşayan  Türklerin
                      5-9
                      0-5      milyon
                        0  5 10 15 20  6 4 2 0  2  4  6   siyasal baskılar nedeniyle ülkemize göç etmeleri oluştu-
                                                          rur. 1935 yılından 1990 yılına kadar sayımlar 5 yıl arayla
           Arı kovanı şeklindeki bu tip piramit düşük doğum oranı   yapılmıştır.
           ve düşük ölüm oranı (en gençten en yaşlıya doğru yaş   1939 yılında Hatay’ın ana vatana katılmasıyla nüfus art-
           grupları çok az belirgin) olan ülkelere aittir.
                                                          mıştır.  1940-1945  yılları  arasında  nüfus  artış  hızı  düş-
           Nüfusun  durağan  bir  yapıda  olması  söz  konusudur.   müştür. Bunun nedeni II. Dünya Savaşı’dır. Seferberlik,
           Gelişmiş  ülkelerin  nüfus  piramitidir.  ABD,  Almanya,   kıtlık ve salgın hastalıklardan dolayı nüfus artış hızı azal-
           İtalya, İsveç gibi ülkelerde görülür.          mıştır.
   106   107   108   109   110   111   112   113   114   115   116