Page 10 - Betonarme Bina Anatomisi

6 BİNA İNCELEMESİ

VE
ESASLARI

Bina anatomisi ve incelemesi, binanın tasarımından yapı servis ömrü
tamamlanıncaya kadar süreçteki bütün bileşenleri, yeterlilikleri, özellikleri, tarafların
etki ve yetkilerini incelenip analiz eder. Bir betonarme bina bileşenlerin tekniğine
uygun ve olması gereken özelliklerde inşa edilmesi durumunda faydalı servis ömrü
en az 100 yıldır. 100 yıldan önce yıkılmak zorunda kalan binalarda tasarım,
projelendirme ve uygulama esaslarının yanı sıra denetim, kontrol ve onay
mercilerinin de sorumlulukları vardır.
Binalar insanlar gibi yaşıyor. Zaman zaman canlılar gibi hastalanır. Bu
bakımdan, yapı fiziği, yapı biyolojisi ve biyoharmolojik uygunluk muayeneleri
yapılmalıdır. Bu konuda basit bir benzetim yapılacak olursa; donatıların korozyona
uğraması ilik kanserine, yapı elemanların taşıma gücünün zayıflaması beslenme
eksikliğine, betonun kalitesizliğine, iç mekân kabuk duvarların terlemesi soğuk
algınlığı veya nezle-grip olmasına yani ısı yalıtım yetersizliğine vb. hususlara
bağlanabilir. Hiç şüphesiz binanın hastalanmasının başka sebepleri de vardır.
Teknik elemanların mesleki yetersizliği, ara insan gücü yetersizliği, müteahhit
(yüklenici) yetersizliği, yerel yönetim yetersizliği, yerel yönetim ve merkezi yönetim
anlaşmazlıkları, sosyal ve ekonomik sebepler, sektörel rekabet, ülkenin ekonomik
gelişmişlik düzeyi, standardizasyon ve kalite güvence sistemi yetersizliği gibi
hususların bina anatomisi kapsamında incelenmesi, analizi ve değerlendirilmesi
gerekmektedir. Binanın yıkılmasına neden olan birinci derecede şüpheli faktörün
deprem olduğunu söylemek veya göstermek, doğa olaylarına saygısızlık olacaktır.
Zemin ne kadar problemli olursa olsun, elimizde o zemin özelliklerine uygun bir temel
yapım sistemimiz vardır. Burada sorumlu(lar), o temel tipini seçmeyen ve tekniğine
uygun uygulamayan(lar)dır.
Bu nedenle, kullanıcıları özellikle atmosferik olumsuz şartlara karşı koruyan
binanın, kullanıcı tarafından tasarım, projelendirme, uygulama ve servis/hizmet
verme sürecinde korunması ve ihtiyaçların giderilmesi gerekmektedir. Binanın bazı
dönemlerde değişik yöntemlerle test edilerek incelenmesi ve analizi yapılarak,
faydalı servis ömrünün uzatılması, sismolojik ve atmosferik şartlara karşı daha
dirençli olması sağlanmalıdır.
Bir binanın konforlu, hijyenik, emniyetli, uygunluğu ve sağlamlığı ölçülmek
veya belirlenmek için pek çok farklı test ve sistem geliştirilmiştir. Hatta bu konularda
kanunlar ve yönetmelikler yayınlanmış, olması gereken yaptırımlar belirlenmiştir. Bu
testlerin hepsinin amacı, yapım şekli ve maliyeti birbirinden farklıdır. Örneğin, bina
deprem testleri genel olarak üç farklı aşamadan oluşmaktadır. Bunlardan birincisi
yapısal hızlı tarama testleridir. İkincisi, yapısal hızlı tarama ile birlikte yerinde yapılan
ikinci kademe inceleme testleridir. Üçüncüsü ise yapısal performans testleridir. Bu