Page 8 - Betonarme Bina Anatomisi

4 BİNA TAŞIYICI
BETONARME

SİSTEMLERİ

Bina taşıyıcı sistemi, bir yapının yüklerini taşıyan ve bu yükleri zemine ileten
yapısal elemanlar bütünüdür. Bu sistem, binanın güvenli ve sağlam bir şekilde inşa
edilmesini sağlamak için tasarlanır ve genellikle yapıdaki temeller, kolonlar, kirişler,
döşemeler, duvarlar ve temeller gibi bileşenlerden oluşur. Bu sistemler, binanın
sağlamlık ve güvenliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bina taşıyıcı
sistemlerinin türleri, kullanılan malzemelere, binanın işlevine ve yerel koşullara göre
değişir. Taşıyıcı sistemin ana görevi, yapıya etki eden yükleri kendi ağırlığı ile birlikte
taşımak, bu yükleri güvenli bir şekilde en kısa yoldan zemine aktarmak ve yapının
dengede kalmasını sağlamaktır.
Taşıma kavramı, kullanma yükleri altında çatlak vb. arıza meydana
gelmeden sınırlı şekil değiştirme yaparak göçmeye karşı yeterli güvenlikte
bulunması biçiminde açıklanabilir. Her taşıyıcı sistemden, kendi ağırlığı başta olmak
üzere, etki eden yükleri karşılayarak bunları mesnetlendiği zemine güvenli bir şekilde
iletmesi beklenir. Bir yapının güvenli olması yanında, ekonomik, kullanım amacına
uygun, çevre ile uyumlu ve estetik olma koşulları da göz önünde tutulmalı, taşıyıcı
sistemin bu koşulları engellememesi sağlanmalıdır. “R” taşıyıcı sistem davranış
katsayısıdır. Başka bir ifadeyle “R” katsayısı, taşıyıcı sisteminizin, yatay kuvvetlerin
ne kadarını dayanımla karşılayacağını, ne kadarını sekil değiştirmeyle
karşılayacağını belirlemenizde yardımcı olur.

1. Betonarme Binalarda Taşıyıcı Sistem Uygulamaları
Bir yapının dış etkenlere güvenlik içinde karşı koyabilmesi için yük taşımak
ve aktarmak üzere oluşturulan temel, kolon, perde, kiriş, döşeme gibi yapı
elemanlarının birlikte çalışmasına bina taşıyıcı sistemi denir.
Betonarme bina taşıyıcı sistem uygulamaları şunlardır:
• Çerçeveli sistemler
• Perdeli sistemler
• Perde-çerçeveli sistemler (karma sistemler)
• Tüp sistemler
• Kabuk sistemler
• Kablolu (asma) sistemlerdir.
Yukarıdaki taşıyıcı sistemlerden en çok tercih edilen sistem ilk ikisidir.
Bunlardan çerçeve sistem, esnek tasarım ve farklı bina işlevlerine uygun çözümler
sunabilen bir sistemdir. Bu nedenle konut, eğitim, sağlık, ofis ve ticari kullanım
amaçlı binalarda yaygın olarak kullanılır. Perde-çerçeveli sistem ise hem kolon-kiriş
çerçevesi hem de perde duvarlarını içeren karma bir yapıdır. Genel bir kabule göre
dikey yükler, kolon-kiriş sistemi tarafından, yatay yükler ise perde duvarlarla taşınır.