Page 28 - 2024 adli ve idari hakim yardımcılığı gy-gk konu anlatımlı

BÖLÜM 5 OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

OSMANLI EGEMENLİK ANLAYIŞI • Sancaklarda devlet yönetimi, askerlik, ilmi yönden yetiştiri-
DATA YAYINLARI
lirlerdi.
Osman Bey ve Ülke, hanedanın ortak malıdır.
Orhan Bey • Şehzadeler; Amasya, Aydın, Manisa, İzmit, Kütahya, Bursa,
Çankırı, Konya, Isparta, Trabzon, Konya, Muğla, Bolu, Men-
I. Murat'tan II. teşe, Sivas, Çorum ve Kefe (Anadolu dışında tek sancak) gibi
Mehmet'e (Fatih) Ülke padişah ve oğullarının ortak malı-
kadar dır. sancaklarda eğitilirdi.
II. Mehmet'ten • Padişahlık babadan oğula geçerdi. Fatih, taht kavgalarını
(Fatih) Ülke, padişahın malıdır. önlemek için, kardeş katlini yasal hâle getirdi. Kardeşle-
I. Ahmet'e kadar rin öldürülmesini engellemek için III. Mehmet Dönemi’nden
I. Ahmet'ten Ekber ve Erşed sistemi (Hanedanın en sonra sancağa çıkma yasaklandı.
sonra büyük erkek üyesinin tahta geçmesi)
• Osmanlı padişahlarının Yavuz Sultan Selim Dönemi'nden

başlayarak halife unvanını da kullanmalarıyla devletin teok- ÷ NOT
ratik yapısı güçlenmiştir. • Sancak sistemini başlatan Orhan Bey'dir.
• Sancak sistemi ile ilk tahta çıkan I. Murat'tır.

MERKEZ TEŞKİLATI • Sancak sistemini yasallaştıran Fatih Sultan Mehmet'tir.
• Osmanlı Devleti’nde yönetim İslam hukukuna dayandırılmış- • Sancakta yetişerek tahta çıkan son padişah III. Mehmet'tir.
tır. • Sancağa çıkma usulünü kaldıran III. Mehmet'tir.
• Yararlanılan eski Türk gelenekleri ile fethedilen yerlerdeki • Sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişah I. Ahmet'tir.

yönetim kurallarının İslam hukuku ile çelişmemesine dikkat
edilmiştir.
• Padişahın yetki ve görevleri arasında şunlar bulunurdu:

Padişah ► Orduya komutanlık etmek
• Devletin başında Osman Bey’in soyundan gelen bir padişah ► Divan-ı Hümayun’a başkanlık etmek (Fatih’e kadar)
bulunurdu. ► Üst kademe devlet memurlarını atamak
• Tahta çıkan padişahlar, tören ile Eyüp Sultan Türbesi’nde ► Savaş ve barışa onay vermek
kılıç kuşanırlardı. Bu törene cülus töreni denirdi. ► Kanunlara uygun olarak ülkeyi yönetmek
• Tahta çıkan padişah kendi adına para bastırır ve hutbe oku- ► Halkı korumak ve halka karşı adaletli olmak
turdu. Bunların yanında davul, sancak, otağ, sikke, çetr, cülus
► Seferlere çıkarak ülkenin sınırlarını genişletmek
bahşişi, tah, hutbe, hilat, kılıç alayı, alem tuğ hükümdarlık
► Sınırları güvenlik altına almak
alameti sayılırdı.
• Padişahın koyduğu kurallar kapsamındaki hükümlere “fer- ► Ferman yayımlamak
man” denirdi. Ferman ve kanunnameler padişah tarafından ► Gerektiğinde devlet memurunun mallarına el koymak
yayımlanırdı. (müsadere usulü)
• Padişahlar; Bey, Gazi, Han, Hakan, Sultan, Hünkar, Hüda-

vendigar, Nasr, Sultanı İklimi Rum, Çelebi, Kayseri Rum,
Emir ve Halife gibi sıfatlar kullanırlardı. Saray
• Devlet adamlarının padişaha bağlılık bildirmesine biat denirdi. • Padişahın özel hayatının geçtiği ve devlet yönetiminin ger-
• Padişahlar geniş yetkilere sahipti. Fakat onlar yetkilerini çekleştiği mekândır.
kanun ve törelere uygun olarak kullanırlardı. • İlk Osmanlı sarayı 1326’da Orhan Bey Dönemi’nde Bursa’da
• Padişahın çocuklarına şehzade, efendi veya çelebi denirdi. yapılmıştır.
Şehzadeler küçük yaşlarda “Lala” denilen eğitmenlerin • 1361’de I. Murat Dönemi’nde inşa edilen Edirne Sarayı kulla-
yanında sancaklara yönetici olarak gönderilirlerdi. nılmaya başlanmıştır.

442