Page 29 - 2024 adli ve idari hakim yardımcılığı gy-gk konu anlatımlı

KURTULUŞ SAVAŞI MUHAREBELER
BÖLÜM 8
DÖNEMİ

CEPHELER
DATA YAYINLARI

DOĞU CEPHESİ GÜNEY CEPHESİ
• TBMM’nin açtığı ilk cephedir. Mondros Mütarekesi’nden • Mondros Mütarekesi’nden sonra İngilizler Musul, Antep, Urfa
sonra Ermeniler Doğu’da bağımsız bir Ermenistan Devleti ve Maraş’ı Fransızlar ise Adana ve Mersin’i işgal ettiler.
kurabilmek amacıyla saldırıya geçtiler. • İngiltere 15 Eylül 1915’de Fransa’yla anlaşarak Maraş, Urfa ve
• Erzurum’da bulunan XV. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Antep’i Fransa’ya terk ettiler.
Paşa, Ermeni tehlikesine karşı ordusunu dağıtmadı. TBMM • Fransızlar, Ermenilerle iş birliği yaparak Maraş, Urfa ve
kurulduktan sonra orduyu kendisine bağladı. Antep’i işgal ettiler.
• Sevr Antlaşması’yla birlikte Ermeni saldırıları iyice arttı. • Yöre halkı Fransızlara karşı savunmaya geçti ve sonuçta
Bunun üzerine Doğu Cephesi komutanı Kâzım Karabekir Şubat 1920’de Maraş, Nisan 1920’de Urfa, Ocak 1921’de de
Paşa, Ermenilere savaş ilan etti.
• Kâzım Paşa, Sarıkamış - Kars savaşlarında Ermenileri yendi. Antep işgalden kurtulmuştur.
• Gümrü’ye çekilen Ermeniler, barış istemek zorunda kaldılar. • Antep’e 1921 yılında Gazi unvanı, Maraş’a 1973’te Kahraman
unvanı, 1984’te Urfa’ya Şanlı unvanı verildi.
• Doğu Cephesi’ndeki başarılarından dolayı Kâzım Karabe-
kir’e “Şark Fatihi” denilmiş ve Korgeneralliğe terfi etmiştir. • 1925’te Maraş’a, 2008’de Antep’e ve 2016’da Urfa’ya İstiklal
Madalyası verildi.
Gümrü Barış Antlaşması (3 Aralık 1920) • Adana’da Topçu Kemal Bey, Osman Bey, Ratip Bey; Maraş’ta
• Gümrü Antlaşması’na TBMM Hükümetini temsilen Kâzım Kılıç Ali, Salim Bey ve Sütçü İmam; Urfa’da Ali Saip Bey;
Karabekir, Erzurum Valisi Hamit Bey ve Erzurum Vekili Antep’te Şahin Bey ve Kılıç Ali direnişin simgesi olmuşlardır.
Süleyman Necati katılmıştır. • Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa TBMM ile Ankara Antlaş-
• Türk-Ermeni sınırı, Aras Nehri-Çıldır Gölü hattına çekilmiştir. ması’nı imzalayarak bölgeyi terk etti (20 Ekim 1921). Böylece
• Ermeniler Sevr’i reddederek, Misak-ı Milli’yi tanıdılar. Güney Cephesi de resmen kapandı.
• Ermeniler, Barış şartlarına uyarlarsa, TBMM’de Ermenilere ÷ NOT
ekonomik yardımda bulunacaktır.
• Ermeniler Türkiye’ye düşmanlık yapmayacak. • Güney Cephesini diğer cephelerden ayıran en önemli fark
• Kars, Kağızman, Sarıkamış, Iğdır ve Kulp geri alınmıştır. bu cephenin düzenli ordunun katkısı olmadan Kuvâ-yı Mil-
liyeciler tarafından kurtarılmış olmasıdır.
• Ermeniler herhangi bir saldırıya uğrar ve yardım isterse, Tür-
kiye Ermenilere askeri yardımda bulunacaktır. • Ankara Antlaşması ile; Güney Cephesi kapandı, buradaki
• Türkiye’deki Ermenilerle Ermenistan’daki Müslümanlar diğer birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı ve ilk kez bir İtilaf Devleti
(Fransa) TBMM’yi tanıdı.
yurttaşlar gibi eşit sayılacaktır.
• Türklere karşı silah kullanmamış olan Ermeniler isterlerse altı
ay içinde geri gelip eski yerlerine yerleşebileceklerdir. BATI CEPHESİ
Düzenli Ordunun Kurulması (8 Kasım 1920)
Gümrü Antlaşması’nın Önemi ve Sonuçları • TBMM açıldığı sırada ülkedeki tek düzenli askeri birlik doğu-
• TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır. daki Kâzım Karabekir komutasındaki 15. Kolordu idi.
• TBMM’nin uluslararası ilk askeri ve siyasi başarısıdır. • Bunun dışındaki askeri birlikler Mondros Ateşkes Antlaşması
• Misak-ı Milli’yi kabul eden ilk devlet Ermeni devletidir. gereği terhis edilmişti.
• Ermenistan TBMM’yi tanıyan, Sevr Antlaşması’nı tanıma- • Batıda Yunanlılara, güneyde ise Fransızlara karşı Kuvâ-yı

yan ilk devlettir. Milliye birlikleri savaşıyordu.
• Doğu Cephesi kapanan ilk cephe oldu. Buradaki askeri • Kuvâ-yı Milliye halkın içinden çıkmış, vatan ve yurt sevgisi ile
birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı. düşmana karşı mücadele eden silahlı güçlerdi.
• Türkiye Devleti ifadesi ilk kez kullanıldı. • Terhis edilen birçok subay ve asker Kuvâ-yı Milliye birlikle-
• TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı. rine katıldı.
• Sovyet Rusya ile ilişkiler hızlandı. • TBMM 1920 sonlarında Kuvâ-yı Milliye birliklerini kaldırıp
• Doğu sınırımızın belirlenmesinde ilk adım atıldı. düzenli ordu kurmaya karar verdi.

494