Page 22 - 2024-yurtdisi-cozumlu-konu-anlatimli

EDEBÎ METİNLER (ŞİİR) 2.

BÖLÜM

Edebî metinler; coşku ve heyecanı dile getiren metinler, Ɖ Türk şiirinde daha çok 7, 8 ve 11’li hece ölçüsü kulla-
olay çevresinde gelişen ve öğretici metinler olmak üzere nılmıştır.
üçe ayrılır.
X Örnek
COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN Kara gözlü yârim ben gider oldum (11 hece)
METİNLER (ŞİİR) Sakınıp zülfünü yoldurmayı gör (11 hece)
Ağlama sevdiğim yine gelirim (11 hece)
ŞİİRDE YAPI
Hasretle aklını aldırmayı gör (11 hece)
Ɖ Şiirin tek satırına dize (mısra) denir. Ɖ Hece ölçüsünde dizenin belli bölümlere ayrılmasına
Ɖ İki mısradan oluşan şiir birimlerine beyit denir. durak denir.
Ɖ İkiden fazla mısradan oluşan birimlere ise bent denir. Ɖ Türk şiirinde en çok “4+3, 4+4, 6+5, 4+4+3 ve 7+7”li
duraklar kullanılır.
Ɖ Dört mısradan oluşan birimlere ise dörtlük denir.
Ɖ Şiiri oluşturan bu kümelere (beyit, dörtlük, bent…
gibi) nazım birimi denir. X Örnek
Ɖ Şiirin şekil özelliklerine göre aldığı adlara nazım (4+4= 8’li hece ölçüsü)
biçimi denir. (gazel, kaside, mesnevi, koşma, mani, Var ol yürü / var ol yürü
ilahi…)
Kara bağrın / yere sürü
Ɖ Şiirin konusuna göre aldığı adlara ise nazım türü
denir. (tevhit, münacat, naat, güzelleme, koçak- Döğün döğün / ağla bari
lama...) Benim gönlüm / olmayınca

ŞİİR VE ZİHNİYET
b) ARUZ ÖLÇÜSÜ
Ɖ Bir dönemdeki sosyal, siyasi, idari, eğitim gibi unsur- Arap ve İran edebiyatından bizim edebiyatımıza geç-
ların birlikte oluşturduğu duygu, düşünce ve zevk Ɖ
bütününe zihniyet denir. miştir.
Ɖ Her dönemin, her ekolün kendine göre zihniyeti var- Ɖ Hecelerin uzunluğuna ve kısalığına dayanır.
dır. Ɖ Ünlü ile biten hecelere kısa (açık), ünsüzle biten
hecelere uzun (kapalı) denir.
Ɖ Edebî eserler, oluşturuldukları dönemin zihniyetini
yansıtır. Ɖ Kısa (açık) heceler (.), uzun (kapalı) heceler (-) işareti
ile gösterilir.
Ɖ Edebî eserler, oluşturuldukları dönemin zihniyetini
yansıtmaları bakımından ait oldukları topluma ayna
tutar. X Örnek
Ɖ Bir edebî eserdeki zihniyet unsurlarını bazı sözcük ve Fâ i lâ tün / fâ i lâ tün / fâ i lâ tün / fâ i lün
kavramlara bakarak anlayabiliriz. - . - - - . - - - . - - - . -

ŞİİRDE KULLANILAN ÖLÇÜLER Me fâ i lün / me fâ i lün / me fâ i lün / fâ i lün
. - . - . - . - . - . - - . -
Türk şiirinde hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve serbest ölçü
kullanılmıştır. Ɖ Daha çok Divan şiirinde kullanılmıştır.
Ɖ Ancak Tanzimat, Servetifünun, Fecriati hatta Millî
a) HECE ÖLÇÜSÜ Edebiyat Dönemi’nde de kullanıldığı görülür.

Ɖ Şiirdeki tüm dizelerde eşit sayıda hece bulunmasına
dayanan ölçüdür. Hece ölçüsü, Türklerin millî ölçüsü
olarak kabul edilir.